ارزیابی اجرای طرح قربانی در چهار سال متوالی‌

نوع مقاله : از نگاهی دیگر

موضوعات


(1382- 1379)
بانک توسعه اسلامی، با درخواست وزیر حج عربستان سعودی و حمایت این کشور از بانک پیشگفته، جهت اجرای طرح قربانی، که در حقیقت در راستای خواست چندین ساله کشورهای اسلامی، به‌خصوص جمهوری اسلامی ایران بود، با انجام سلسله اقدامات تشویقی و اجرایی و بعضاً روانی، از چهار سال قبل فعالیت خود را آغاز کرد.
با عنایت به منافع مترتب بر این طرح و لحاظ شدن جوانب شرعی و حفظ وجهه انقلابی و اسلامی کشورمان، استفاده از نظریات مراجع عظام تقلید کارگشا بود.
زمانی میلیون‌ها ریال سعودی صرف سوزاندن و یا دفن گوشت قربانی حجّاج می‌شد، اما اکنون در اثر مشارکت در طرح قربانی، نه فقط گوشتهای قربانی سوزانده و یا دفن نمی‌شود، بلکه حدود 000 600 لاشه آن‌که 100% گوشت ذبیحه حجاج ایران می‌باشد، طی مراحل دسته بندی آن، به صورت منجمد، برای مصرف نیازمندان و مستمندان داخل و خارج از عربستان توزیع می‌گردد.
با توجه به تمام جوانب، که از آن آگاهید، دولت عربستان سعودی بر آن شد تا مدیریت نزدیکترین کشتارگاهها به سرزمین منا را به بانک توسعه اسلامی، که زیر مجموعه سازمان کنفرانس اسلامی بوده و

ص: 131
کشورمان نیز یکی از هفت عضو فعّال از میان 53 کشور اسلامی می‌باشد، واگذار نماید.
علاوه بر تأمین موارد شرعی، استفاده از این طرح مزایایی چون تهیه سالم‌تر، واجد شرایط شرعی بودن دام، تأمین کمّیت بالا، محیط سالم و بهداشتی کشتارگاه، بسته‌بندی بهداشتی، استفاده کامل از گوشت ذبیحه و استفاده از امعاء و احشاء و ... را به همراه دارد.
اکنون در اثر مشارکت در طرح قربانی، نه فقط گوشتهای قربانی سوزانده و یا دفن نمی‌شود، بلکه حدود 000 600 لاشه‌آن‌که 100% گوشت ذبیحه حجاج ایران می‌باشد، طی مراحل دسته بندی‌آن به‌صورت منجمد، برای مصرف نیازمندان و مستمندان داخل و خارج از عربستان توزیع می‌گردد.
بانک توسعه اسلامی برای 6% از حجاج (نسبت حجاج ایرانی به سایر کشورهای اسلامی‌که هر ساله به‌عربستان، جهت انجام مناسک حج مشرّف می‌شوند) حدود 45% از امکانات کشتارگاهی را به صورت اختصاصی در اختیارمان قرار داده‌است.
عملکرد چهار ساله بر اساس نمودارهای ضمیمه، نشان می‌دهد که روند حضور حجاج کشورمان سیر صعودی داشته، به‌طوری‌که در حج سال 82 حدود 99% حجاج ایرانی در این طرح شرکت کردند و ذبیحه قربانی مربوط به آنها که بالغ بر 93782 عدد می‌شود، پس از طی مراحل لازم و کاملًا شرعی و بهداشتی، تماماً مصرف شده و خوشبختانه حدود 35 هزار لاشه گوشت قربانی جهت توزیع توسط کمیته امداد امام خمینی قدس سره به لبنان حمل شده است.
چنانچه جمهوری اسلامی ایران آمادگیِ پذیرش گوشت قربانی را دارا باشد، بانک توسعه اسلامی در این زمینه نهایت همکاری را خواهد کرد.
بانک توسعه اسلامی آمادگی دارد با طرح موضوع واردات دام از ایران، با پیمانکاران طرف قرارداد خود و حتی پرورش مشترک در مراتع ایران، آنها را تشویق به خرید نماید و پس از قربانی بیشترین گوشت ذبیح حجاج ایرانی را مجانی تا بندر عباس حمل نماید. که در میان نیازمندان کشورمان توزیع شود.
با بهره‌گیری از نظریات علما و فقها و همکاری قابل تقدیر بعثه مقام معظم رهبری
ص: 132
و شورای استفتای معظم‌له جهت انجام هرچه بیشتر وقوف اضطراری، برآیند این مجموعه از اقدامات و همکاریها، نتایج خوبی به‌همراه داشته است.
در حج سال 82 این امر به خاطر اشکالاتی که به مسؤولان عربستان؛ از جمله پلیس راهنمایی و رانندگی این کشور برمی‌گردد (ازدحام و کندی حرکت حجاج در مسیر عرفات به مشعر و جمرات) که منجر به کشته شدن بیش از 300 حاجی شده است، در مجموع مزید بر علّت شده تا تعداد مطلوبی از مدیران کاروانها و نماینده زائران علی‌رغم تلاشهای به عمل آمده، نتوانند صبح زود روز دهم، خود را به کشتارگاهها برسانند. عملًا حضور در کشتارگاهها از ساعت 11 صبح روز عید قربان انجام گرفت که ذابحان اعزامی توانستند با تلاش قابل تقدیر خود، بخشی از اثرات این تأخیر را جبران کنند و چنانچه اعتصاب مقطعی کارگران سوری، در سالن راست قرمز، که از
ص: 133
ساعت 15 همان روز به مدت یک ساعت و نیم رخ داد، انجام نمی‌گرفت، خلأ حضور دیر هنگام کاملًا پر می‌شد ولی علی‌رغم بروز این دو عامل منفی (حضور دیر هنگام به خاطر ازدحام جمرات و اعتصاب مقطعی سلاخ‌های سوری) تا پایان روز عید قربان حدود 62000 رأس گوسفند به نیابت از حجاج ایرانی توسط ذابحان قربانی شد و بقیه قربانی‌ها بعد از طلوع آفتاب روز یازدهم در تمامی سالنهای اختصاصی شروع و با نزدیک شدن به ساعت 10 صبح همان روز، به پایان کار ذبح نزدیک می‌شد. به مرور زمان سالنها یکی پس از دیگری از حجاج ایرانی خالی می‌شدند؛ به‌طوری‌که سالن معیصم 3، که بالاترین کشتار در آن انجام شده است، حدود ساعت 13 به کار خود پایان داد و بدین صورت 93873 حاجی ایرانی با انجام قربانی از احرام خارج شدند.
ویژگیهای طرح در حج سال 82
1. عملیات ذبح، توسط 93 نفر از ذابحان اعزامی (که همگی عمره مفرده انجام دادند) انجام گرفت؛ بدین صورت که از داخل کاروان‌ها افرادی به عنوان ذابح به کشتارگاهها نیامده بودند.
2. علاوه بر صدور کارت انفرادیِ مخصوص ورود به کشتارگاهها جهت مدیران (به عنوان مسؤول اجرای طرح قربانی) و معاون کاروانها و نیز برای روحانی یا روحانیِ معین، یک کارت به عنوان ناظر شرعی) و همچنین به ازای هر 50 نفر زائرِ داخلِ کاروانها، برای یک نفر نماینده منتخب زائران، کارت صادر شد تا بتوانند علاوه بر انجام وظیفه نمایندگی از زائران، به ذابحان حرفه‌ای در تحویل گوسفند از آغل‌دار کمک نماید.
3. شش روحانی با معرفی معاونت محترم امور روحانیون بعثه مقام معظم رهبری که همگی عمره مفرده انجام دادند، در هر یک از 6 سالن اختصاصی حضور یافته و با استفاده از رابطه خوبی که با ذابحان اعزامی برقرار کرده بودند، علاوه بر نظارت عمومی شرعی بر ذبح، پاسخگوی پرسشهای شرعی مراجعه کنندگان داخل سالنها نیز بودند.
4. کالابرگ‌ها با قابلیت 10 رأس، 5 رأس، 1 رأس، با مهر مخصوص به زبان فارسی و به تفکیک هر سالن قبلًا به سفارش ما توسط بانک توسعه اسلامی تهیه شده بود.
5. برای نخستین بار، ما مسؤولیت
ص: 134
توزیع کالابرگ‌ها را با استقرار همکارانی در مناطق ششگانه در مکه مکرمه، به عهده گرفتیم و بدین‌صورت نسبت به فروش 93873 عدد کالابرگ (از روش نقدی و یا در قبال رسید پولهای واریز شده توسط مدیران در شعب سه‌گانه بانک الراجحی در مکه) اقدام کردیم.
پیش از آغاز عملیات، بانک موظف است براساس تفاهم‌نامه امضا شده، مبلغ تقریبی یک صد هزار دلار (هر کالابرگ 4 ریال) به شماره حساب دفتر نمایندگی در عربستان واریز کند.
6. برای نخستین بار در طول چهار سال گذشته، 99% از حجاج و به تعداد 93873 نفر در این طرح شرکت کردند.
7. برای نخستین بار و به صورت خوبی نسبت به استفاده بعثه سایر مراجع عظام تقلید، از نزدیکترین کشتارگاه به منا (وادی محسّر معیصم 3) تسهیلات لازم قرار داده شد.
8. عموم ایرانیان خارج از کشور، که در قالب کاروان در مکه حضور داشتند، توانستند از کشتارگاههای اختصاصی و ذابحان اعزامی استفاده کنند.
9. بنا به توصیه نماینده محترم ولیّ فقیه، جمعی از شیعیان سایر کشورها از سالنهای اختصاصی و ذابحان اعزامی ایران در انجام قربانی استفاده کردند.
10. ذابحان توانستند ضمن رعایت جوانب شرعیِ ذبح، که قبلًا به‌لحاظ اجرا توسط حجّت‌الاسلام و المسلمین محمد حسین فلاح زاده توجیه شده بودند، با ارائه توانایی، علاوه برکسب اعتماد مقامات عربستانی داخل سالنها، رضایت‌مندی مدیران و روحانیون کاروان‌ها را نیز در حدّ بسیار بالایی جلب نمایند؛ به‌طوری‌که با استفاده از این حسن اعتماد، از مقامات بانک توسعه خواسته شد تا زمینه در اختیار گرفتن آزمایشی یک سالن توسط ایران؛ اعم از ذابح و سلاخ را بررسی نمایند که در صورت موافقت پیمانکاران سعودی برای انجام این مهم در یک سالن فعلًا وادی محسّر معیصم 3 جهت دو شیفت کاری در هر روز 600 نفر نیاز می‌باشد و اگر هزینه سفر این افراد در مقایسه با منشأ حرکت سلاخهای عزیزمان از نظر مالی برای پیمان‌کاران مقرون به صرفه باشد می‌توان این امر را پیگیری و اجرا نمود.
11. چاپ بیش از 93873 رسید، مبنی بر انجام قربانی، توسط ذابحان، که در اختیار
ص: 135
تک تک حجاج قرار گرفت.
12. تشویق کتبی درج در پرونده 3 مدیر، از هریک از سالنهای ششگانه مجموعاً 18 نفر که توانسته بودند با انجام وقوف اضطراری در اولین ساعات صبح روز دهم در کشتارگاهها با در دست داشتن کمّیت قابل قبول کالابرگ حاضر شوند و همچنین اعلام آن به معاونت محترم امور روحانیونِ بعثه مقام معظم رهبری جهت تشویق روحانیون این کاروان‌ها.
13. حجاج نسبت به چرایی انجام قربانی مربوط به تعدادی در روز یازدهم و با عنایت به مجموعه منافع مترتب در صبر کردن توجیه شدند و این پذیرش در جای خود حکایت از درک بالای آنان دارد.
14. با عنایت به درصد بسیار بالای رضایت‌مندی حجاج در حج گذشته که در نظرسنجی معاونت محترم آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری به‌دست آمده‌بود، ابراز رضایت عموم روحانیون، مدیران و حجاج از طرح قربانی، از دیگر ویژگی‌های حج امسال می‌باشد.
15. گروهی از ذابحان در مدینه منوره و به‌خصوص مکه مکرمه در کشتار تعداد قابل توجهی از گوسفندان برای تهیه گوشت گرم غذایی حجاج ایرانی مشارکت فعال داشتند.
ایرادها و اشکالات به وجود آمده در اجرای طرح قربانی حج 82
1. گوسفندان در مواردی، نسبت به سال گذشته لاغر بودند (براساس قرارداد منعقد شده میان بانک و پیمان‌کاران، باید وزن خالص پس از سلاخی، از 5/ 12 کیلو کمتر نباشد که این امر محقّق شد).
2. در مواردی گوسفندان ازنظر شرعی نسبت به‌سال گذشته دارای اشکالاتی بودند.
در خصوص 2 بند مذکور، اگرچه پیشتر با مقامات بانک مذاکره به عمل آمده و اطمینان لازم کسب گردیده بود، لیکن در حج 82 به علت تحریم اعمال شده از سوی کشور تأمین کننده دام؛ یعنی استرالیا، علیه عربستان سعودی، مقامات بانک نتوانستند به‌نحو مطلوبی به تعهدات خود عمل نمایند و لذا دام را از کشورهایی نظیر (سودان، مالی و آرژانتین) تهیه کردند که مقامات بانک نیز ضمن اذعان به 2 اشکال مذکور متعهد شدند تا در حج آینده نسبت به رعایت بهترِ دو بند اخیر، اقدام نمایند.
3. کاهش تعداد ذبح تا ظهر روز عید
ص: 136
قربان و به تبع آن، کاهش قربانی در روز اول (که به علل آن پیشتر اشاره شد).
4. چاپ تعدادی کالابرگ با ظرفیت 10 رأس که بعضاً در حین تحویل دام دشواریهایی را ایجاد کرد و ریز نوشته شدن تعداد رأس ذکر شده در کالابرگها.
پیشنهادها:
- اعلام شماره حساب ارزیِ مخصوص تا زائران مبلغ مربوط به تهیه قربانی را در ایران به آن حساب واریز نمایند و سپس کوپن را در مکه مکرمه از طریق مدیر کاروان در یافت کنند. (می‌توان ترتیبی اتخاذ نمود تا زمان خواب این پول، کوتاه مدت باشد).
در حج 82 به علت تحریم اعمال شده از سوی کشور تأمین کننده دام؛ یعنی استرالیا، علیه عربستان سعودی، مقامات بانک نتوانستند به‌نحو مطلوبی به تعهدات خود عمل نمایند
- ذابحان به همین تعدادِ 94 نفر و به تناسبِ نسبت‌حجاج هراستان، هریکهزار نفر یکنفر، توسط مدیران استانها به اداره کل معرفی و پس از طی مراحل گزینشی و آزمون عملی، در مرکز جذب شوند. این نوع گزینش دارای مزایای فراوانی است که خواهیم گفت.
- ذابحان با آخرین پروازها به جده اعزام و به تعداد در نظر گرفته شده در هر یک از سالنهای ششگانه، به کاروانهای یکصد نفره اضافه شوند. توزیع و پراکندگی بیشتر به مصلحت نیست. این امر با هدف تأمین فضای فرهنگی و معنوی هرچه بیشتر ذابحان و رعایت سایر امور، ضروری به نظر می‌رسد.
- چاپ کوپنها فقط به تعداد پنج و یک رأس با طراحی پیشنهادی به بانک توسعه اسلامی.
- ورود به مذاکره برای اعزام تعدادی سلاخ برای یکی از سالنها به صورت آزمایشی.
- تأکید مؤکد بر جوانب شرعی و سایر موارد مربوط به دام از طریق مد نظر عملی قرار دادن از منشأ خرید.
- طراحی رسید خاص از ایران که حجاج بتوانند در پایان ایام تشریق با دریافت آن نسبت به انجام قطعی قربانی به نیابت از خودشان اطمینان مضاعفی به‌دست آورند.
ص: 137
- تأکید مکرر به انجام وقوف اضطراری و ضرورت همکاری مقامات محلی برای رفع اشکالات احتمالی اجرای کامل وقوف اضطراری و با مشکلاتی که در رمی جمره می‌شود.
- باید تلاش شود قربانی از صبح روز دهم و تا پایان روز عید قربان افزایش یابد.
- صبح روز عید حتماً یک نفر خدمه نایب گروه مدیر و یا معاون را در امر ذبح همراهی نماید تا مشکل تحویل گوسفند از آغل پیش نیاید. (چنانچه برخی از خدمه، حجّ تمتع انجام می‌دهند، خونی شدن احتمالی احرام لطمه‌ای به حج آنان وارد نمی‌کند).
- تلاش جهت اخذ ویزا برای اعضای کاروان ذابحان، با هدف عدم استفاده از سهمیه حجاج.
ص: 138
نمودا فهرس ه الحمد لله د فهرس یک ی الحمد لله دو صفحه ج الحمد لله داده شود؟؟؟
نمودار روند صعودی مشارکت حجاج ایرانی در طرح قربانی
(چهار سال اخیر)
نمودار کمی روند انجام قربانی در روز دهم
(چهار سال اخیر)
نمودار کمی روند انجام قربانی در روز دهم
(چهار سال اخیر)
نمودار کمی روند انجام قربانی در روز یازدهم
(چهار سال اخیر)