افراد بشر، همگی مدیون پیامبران الهیاند و اگر تعالیم و فرهنگ دینی و اخلاقی نمیبود. انسانها همچون چهارپایان و بلکه بدتر از آنها زندگی میکردند؛ أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ (1)
در جهان امروز هر کشور و ملّتی که با دین و فرهنگ اخلاقیِ پیامبران آشنا بوده و بر اساس آموزههای دینی و الهی عمل میکنند، کمتر گرفتار مفاسد و مشکلات اخلاقیاند و آنان که از این مکتب دورند، سبعیت، بیرحمی و تجاوز به حقوق مردم و ظلم و ستم در میان آنها بیشتر است. در میان پیامبران و رسولان، پیامبر اسلام، حضرت محمّد بن عبداللَّه صلی الله علیه و آله از همه برتر و دارای امتیاز بیشتر است و میتوان گفت که آن حضرت، جامع همه ویژگیهای انبیای الهی است. مهمترین هدفی که پیامبر دنبال میکرد، آگاه ساختن و مهذّب نمودن مردم برای رسیدن به جامعه مطلوب و به تعبیر قرآن «حیات طیبّه» بود.
قرآن کریم در این باره میگوید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْیِیکُمْ. (2) حیات طیبه، زندگیِ سراسر آمیخته با معنویت و به دور از رذایل و ناهنجاریهای اخلاقی و اجتماعی است. برای تحقّق این هدف، انبیا با بهرهگیری از آموزههای وحی، مردم غوطهور در
ص: 6
فرهنگ و اندیشههای جاهلی را متحوّل ساخته، اخلاق و آداب اسلامی را به آنان آموزش میدادند و سپس به ایشان علم و حکمت میآموختند؛ هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی اْلأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ
(1)و از سوی دیگر زنجیرهای اسارت و بندگی را از دست و پای مردم برمیداشتند. وَ یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ اْلأَغْلالَ الَّتِی کانَتْ عَلَیْهِمْ
(2).
آنگاه پاکیها و پاکیزگیها و بدیها و پلیدیها را برای مردم تبیین نموده، از آنان میخواستند با بهرهگیری از پاکیها و اجتناب از پلیدیها، راه را برای رشد و کمال خویش فراهم کنند؛ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ
(3)و در همین راستا چگونگی اقامه عدل و قسط را به مردم تعلیم دادند تا جامعهای به دور از ظلم و ستم برپا کنند و همگان با هم زندگی مسالمت آمیز داشته باشند. لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ
(4)از مردم میخواستند تا دروغ نگویند، آبروی همدیگر را نبرند، اموال یکدیگر را به ناحق نخورند، به حقوق همدیگر تجاوز نکنند، با هم مهربان باشند، کوچکترها بزرگترها را محترم بشمارند، بزرگترها به کوچکترها ترحّم کنند، زنان و مردان همدیگر را شریک زندگی و مکمّل هم بدانند و با نیایش و نماز و عبادت، خود را به فیضبخشی هستی نزدیک کنند و ...
اینها گوشهای از روشها و برنامههای پیامبران به ویژه پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله برای ایجاد یک جامعه شایسته و توحیدی است.
از سوی دیگر پیامبر صلی الله علیه و آله از نظر شخصی و اخلاقی نیز دارای جاذبههای فراوانی است. او نسبت به همگان مهربان و دلسوز است؛ فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ
(5).
دارای بهترین اخلاق است؛ وَإِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ
(6).
در هدایت و ایمان آوردن مردم، حریص و نسبت به مؤمنان رحیم و مهربان است؛ عَزِیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ
(7).
قرآن از همه پیروان اسلام؛ آنان که طالب کمال و تشنه حق و فضیلتاند
1- جمعه: 2
2- اعراف: 157
3- اعراف: 157
4- حدید: 25
5- آلعمران: 159
6- قلم: 4
7- انفال: 128
ص: 7
خواسته است تا پیروی از این برترین موجود آفرینش و فرستاده امین الهی، زمینه را برای دستیابی به خیر دنیا و آخرت فراهم سازند؛ لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ
(1).لیکن باید به این حقیقت اعراف کرد که متأسفانه جوامع اسلامی با دارا بودن چنین ذخایر عظیم و ارزشمندی، به دلیل دوری عملی و اخلاقی از اسلام و رهبران آن، نتوانستهاند به حیات طیبه دست یابند و خود، در این انتخابِ بد مقصرند.رهبر فرزانه و بیدار انقلاب اسلامی، حضرت آیةاللَّه خامنهای- مدّظلّه العالی- با نامگذاری سال 1385 ه. ش. به سال «پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله» فرصتی را برای همگان فراهم آوردند تا بار دیگر مردم عزیز و بزرگوار ایران اسلامی و دیگر ملتهای پیرو این دین حنیف با این ذخیره بزرگ آشنا و با عمل به این آموزههای بیبدیل و حیاتآفرین در تحقّق جامعه نمونه اسلامی و حیات طیّبه گامهایی مؤثر بردارند.فصلنامه میقات حج، برای ارجگزاری به این اقدام مبارک، مطالب این شماره را به موضوع «پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله» اختصاص داد تا گامی هر چند کوچک در این تلاش بزرگ بردارد.از عالمان و اندیشمندانی که با نوشتن مقاله ما را یاری دادند، صمیمانه تشکر و قدردانی میکنیم و امیدواریم با همکاری دیگر فرهیختگان، بتوانیم تا پایان سال شماره دیگری از فصلنامه را نیز به این موضوع مهم و پرجاذبه اختصاص دهیم.مدیر مسؤول
1- الاحزاب: 21