TY - JOUR ID - 89880 TI - پژوهشی در مناسبات ایران و هند در عصر صفوی و تأثیر آن بر حج‌گزاری ایرانیان از طریق هند JO - میقات حج JA - MIQAT LA - fa SN - 2538-1741 AU - سامانی, سید محمود AD - عضو گروه تاریخ پژوهشکده حج و زیارت و مدرس دانشگاه Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 27 IS - 107 SP - 7 EP - 28 KW - روابط سیاسی KW - هند KW - صفویه KW - گورکانیان KW - ازبکان KW - قندهار KW - ایرانیان KW - حجگزاری DO - N2 - ایران و هند دو همسایة بزرگ با تاریخ طولانی، دارای ریشه­های نژادی و تاریخی مشترکی هستند که مناسبات آنها از عصر باستان تا کنون غالباً حسنه بوده است. این روابط در عصر حکومت صفویان بر ایران و به‌ویژه در دورة تکوین و استقرار دولت صفوی و همچنین حکومت اخلاف امیرتیمور گورکانی در هند، گسترش چشم‌گیری داشت. این دو سلسله در بیشتر این مدت روابط دوستانه و نزدیکی داشتند که از عوامل مؤثر خارجی آن، دشمن مشترکی به نام ازبکان در مجاورت آنها به مرکزیت سمرقند بود که بر تحولات سیاسی دولت‌های مزبور تأثیرگذاری داشت. پناهندگی همایون‌شاه از هند به ایران و نیز اختلافات مرزی بر سر شهر قندهار نیز در فراز و فرود مناسبات صفویان با گورکانیان هند نقش داشت. اما حج‌گزاری ایرانیان از طریق هند می‌تواند یکی از عرصه‌های تعامل و روابط با هند تلقی شود. هدف این مقاله، شناسایی و بررسی عوامل مؤثر بر روابط صفویان با گورکانیان در ابعاد سیاسی، و سیر مناسبات این دو دولت در مقطع یادشده است. فرضیة تحقیق حاضر این است که خطر ازبکان برای هر دو کشور و نیز تلاش ایران و هند برای تسلط بر شهر استراتژیک قندهار از عوامل مهم در فراز و فرود روابط میان گورکانیان و صفویان بوده و بر امر حج‌گزاری نیز تأثیر داشته است. برآیند تحقیق حاکی از آن است که به رغم وجود موانعی در توسعه مناسبات ایران و هند، با توجه به حضور بسیاری از ایرانیان در هند و روابط خصمانه دولت عثمانی با ایران، زائران ایرانی ناچار از طریق هند رهسپار سفر حج می‌شدند. UR - https://miqat.hajj.ir/article_89880.html L1 - https://miqat.hajj.ir/article_89880_493c6a094535a30915651e4e8442dac8.pdf ER -