2024-03-29T16:21:28Z
https://miqat.hajj.ir/?_action=export&rf=summon&issue=19368
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
نگاهی به حجگزاری کشور مغرب / با بررسی گزارشی دوره معاصر (مراکش)
محمدسعید
نجاتی
در این گزارش پس از ارائه مقدمهای مختصر درباره تاریخچه مغرب و حجگزاری آن،به حجگزاری معاصر مغرب میپردازیم که بر اساس دادههای اینترنتی، عمدتاً از سایت سازمان اوقاف و امور دینی مغرب، تنظیم شده است. پژوهشی که تاکنون به حجگزاری معاصر مغرب (مراکش) پرداخته باشد، یافت نشد؛ ازاینرو این مقاله در دادههای خود نوآوری دارد و باعث معرفی بهتر این کشور و حجگزاری آن خواهد شد.این تحقیق به روش کتابخانهای و نقلی تهیه شده که تاریخچه حجگزاری آن بنا بر منابع کتابخانهای و نقلی، و اطلاعات معاصر آن بر پایه گزارشهای سازمانهای اوقاف و امور دینی مغرب در محورهای زیر سامان یافته است:تاریخچه مغرب و حجگزاری آن، نظام حجگزاری معاصر در مغرب، سند حج مغرب، وظائف و اقدامات سازمان اوقاف و امور دینی مغرب درباره حج، پادشاه مغرب و حج، برخی از مشکلات و چالشهای حجاج مغربی، سفرنامهنگاری حج.
مغرب
مراکش
حج مغرب
المملکة المغربیة
حج المغاربة
2021
05
22
7
23
https://miqat.hajj.ir/article_141331_2a3a14c66ad108669b9bc72765afa607.pdf
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
سفرهای علمای مغرب به حرمین شریفین و تأثیر علمی و فرهنگی آن در مغرب
حافظ
نجفی
مکه و مدینه، به عنوان مرکز وحی و رسالت، همواره مقصد مسلمانان، بهویژه عالمان دینی، بوده است. علمای دین با هدف انجام فریضه حج و زیارت و کسب علومو معارف دینی، به دو شهر مکه و مدینه هجرت میکردند.در این مقاله که با روش توصیفی ـ تحلیلی و استقصا از منابع تاریخی نگارش یافته، به دنبال واکاوی دلایل سفرهای علمای مغرب در قرون میانی تاریخ اسلام به حرمین شریفین و پاسخ به این سؤال هستیم که سفرهای علمای مغرب به حرمین شریفینـ بهویژه اجازات علمای حرمین ـ چه تأثیری در گسترش علوم و معارف اسلامی در مغرب داشته است؟نتیجه این تحقیق نشان داد علمای مغرب در این محدوده تاریخی به منظور دستیابی به اسناد عالی روایات و کسب اجازه از اساتید، به حرمین شریفین سفر میکردند. آنان در این سفرها میکوشیدند با شناسایی اساتید صاحب نام آن زمان که روایات صحیحالسند را با کمترین واسطه در اختیار داشتند، مدتها آنها را شاگردی،و اجازه نقل احادیث از آنان دریافت کنند.برابر مستنداتی که در این تحقیق ارائه شده، این سفرهای علمی و اجازات علمای حرمین، باعث ارتقای علمی و مقبولیت اجتماعی علمای مغرب گردید و آنها توانستند با انتقال کتابهای حدیثی، تشکیل کرسیهای تدریس، شرح و تفسیر روایات، تربیت شاگردان و صدور اجازه برای آنان و همچنین نگارش و انتشار کتاب، علوم و معارف اسلامی را در مغرب گسترش دهند و در اشاعه فرهنگ اسلامی در مغرب مؤثر واقع شوند.
سفرهای علما
مغرب
حرمین شریفین
علم و فرهنگ
2021
05
22
25
50
https://miqat.hajj.ir/article_141334_34b8ec69fa5fedc31f0f45849ff85857.pdf
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
سیر اجمالی تاریخنگاری محلی مکه و مدینه (با تأکید بر جایگاه نگارشهای علمای مغرب اسلامی)
احمد
خامهیار
دو شهر مکه و مدینه، به علت تقدس و اهمیت معنوی آنان نزد مسلمانان، موضوع نگارش تواریخ محلی متعددی در طول دوران اسلامی بودهاند. در میان نگاشتههای فراوان موجود در این زمینه، تواریخ محلی مهمی به قلم عالمان و نویسندگان مغربیالاصل نگاشته شده است. در نوشتار پیشرو، در آغاز سیری اجمالی از تاریخنگاری محلی مکه و مدینه به دست داده شده و در ادامه، تواریخ محلی نگاشتهشده به قلم علمای مغربیالاصل معرفی تفصیلی شده است. این بررسی، نقش و جایگاه دانشوران حوزه مغرب اسلامی را در خلق تواریخ محلی مهم و تأثیرگذار برای مکه و مدینه ـ و به طور خاص کتابهای العِقد الثمینِ فاسی، به عنوان مهمترین متن تراجمنگارانه برای مکه، شِفاء الغَرامِ فاسی، به عنوان اثر خِططنگارانه مهمی برای مکه و کتاب نصیحة المشاورِ ابن فرحون، به عنوان متن تراجمنگارانه ارزشمندی برای مدینه ـ نشان میدهد.
تواریخ محلی
تاریخنگاری اسلامی
مغرب اسلامی
مکه
مدینه
حرمین شریفین
عربستان سعودی
2021
05
22
51
73
https://miqat.hajj.ir/article_141335_aea80492678b0ae5a55f686aadf3b6ef.pdf
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
تکنگاریهای عالمان مغرب اسلامی درباره توسل و زیارتِ پیامبر(ص)
علی
احمدی
توسل به پیامبر(ص) و زیارت قبر آن حضرت، سیره پایدار صحابه، تابعین و بزرگان دین از صدر اسلام تاکنون بوده و این مسئله مورد توجه نویسندگان اسلامی نیز قرار گرفته است؛ لکن در قرن هفتم و با ظهور ابن تیمیه و پس از او ابن عبدالوهاب، از مهمترین مسائلی بود که مورد انتقاد آنان قرار گرفت.اعتقاد به حرمت توسل به پیامبر(ص) پس از رحلت آن حضرت و حرمت سفر به قصد زیارت مرقد پیامبر(ص) ، از عقایدی است که هنوز هم وهابیت در بسط آن میکوشند. در برابر آنان، علمای شیعه و برخی از عالمان اهل سنت، بر جواز توسل به پیامبر(ص) و زیارت ایشان تأکید میکنند.هدف نگارش این مقاله، آشنایی با تلاشهای عالمان مغرب اسلامی در این باره است. بنابراین در این مقاله با احصای تألیفات عالمان مغرب اسلامی با محوریت توسل و زیارت پیامبر(ص) ، با آثار آنان در این باره آشنا خواهیم شد.
توسل
زیارت پیامبر(ص)
عالمان و مجتهدان
مغرب اسلامی
الجزائر
تونس
لیبی
مراکش
2021
05
22
75
88
https://miqat.hajj.ir/article_141339_7c5d208f3379cef351a13ecca146fdab.pdf
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
کتابشناسی سفرنامه های حج در مغرب اسلامی
علی
احمدی (میرآقا)
اهالی مغرب (شامل چهار کشور تونس، الجزائر، مراکش و لیبی) سهمی ویژه در شکلگیری سفرنامهنویسی حج دارند. میراث مکتوب حجگزاری اهالی مغرب نشاندهنده میزان اهتمام و تلاش حجگزاران مغربی در حفظ و نگهداشت خاطره سفر حج در پیشروند تاریخ فرهنگی آنهاست.
مقاله حاضر در صدد ارائه فهرستی توصیفی از سفرنامههای موجود (در دسترس) اهالی حجگزار مغرب از آغاز تا دوره معاصر است. مجموع سفرنامههای شناسایی شده شامل 108 سفرنامه چاپی و مخطوط است که بر اساس عنوان منظم شده و مشخصات کتابشناسی هر یک، به همراه توصیفی مختصر آمده است. نیز ذیل هر سفرنامه، پژوهشهای انجامشده زیر عنوان «آثار پژوهشی پیرامون این موضوع» گنجاندهشده است.
سفرنامه
حج
حرمین شریفین
مغرب
2021
05
22
89
131
https://miqat.hajj.ir/article_141341_83c4ca0cc58172dce0f21eeb52c22bc7.pdf
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
مسئله حج امام عبدالوهاب رستمی پیشوای اباضیه مغرب
سعید
طاوسی مسرور
اِباضیه، مذهبی منسوب به عبداللـه بن اباض تمیمی، و عمان و مناطقی از مغرب اسلامی از مراکز تاریخی آن است. در مذهب اباضیه، حج یکی از واجبات عینی شرع و از ارکان اسلام است؛ ازاینرو اباضیه مغرب نیز به آن اهتمام داشتهاند. در این نوشتار، برای اثبات این ادعا، شواهدی مستند از حیات امام عبدالوهاب بن عبدالرحمان رستمی (م.211)، پیشوای سیاسی ـ مذهبی اباضیه مغرب، ارائه شده که نشان میدهد وی در دو مقطع هشتمین و آخرین دهه از قرن سوم هجری در صدد انجام فریضه حج بوده است. اگرچه این نظر هم مطرح شده که احتمالاً او از تأکید دوباره بر حج، غرض سیاسی داشته، اما در هر حال استفتای وی از ربیع بن حبیب، امام اباضیه در عمان، و مراجعه به مشایخ اباضی مغرب، نشان میدهد که حج مسئله بسیار مهمی در بین اباضیه مغرب بوده که ترک آن صرفاً در حالت اضطرار قابل توجیه است.
عبدالوهاب بن عبدالرحمان رستمی
رستمیان
اباضیه
ربیع بن حبیب
حج
2021
05
22
133
141
https://miqat.hajj.ir/article_141344_d85a3591cacef2c6c3a8dfb454542f98.pdf
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
نگاهی به تاریخ دوران اسلامی لیبی حجگزاری و چالشهای پیش رو
سید محمود
سامانی
لیبی تا نیمه قرن نوزدهم میلادی از استقلال برخوردار نبود. رومی ها، یونانی ها، عثمانیها و ایتالیاییها از جمله حاکمان این سرزمین بودند. افراد توانمند لیبیایی از همان قرن نخست هجری نسبت به انجام مناسک حج اهتمام داشتهاند؛ اما در طول تاریخ، حجگزاری آنان با چالشهایی مواجه بوده است.
در این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، پس از معرفی لیبیو پرداختن اجمالی به تاریخ پیش و پس از اسلام آن سرزمین، از چگونگی حجگزاری و چالشهای زائران لیبی سخن گفته شده است. برآیند مقاله حاکی از آن است که جز در دوره تسلط عثمانی بر لیبی ـ که حجگزاری با چالشهای کمتری مواجه بوده است ـ مردم لیبی برای انجام مناسک حج با چالشهای داخلیو خارجی مواجه بودهاند. ناامنی مسیر حج، کمبود آب، دوری راه، بیماریهای مسری و کمبود امکانات بهداشتی از یک سو و از سوی دیگر حضور استعمارگران و بهویژه اشغال نظامی لیبی از سوی ایتالیا از چالش جدی برای حجگزاری لیبیاییها بوده است.
مناسبات خصمانه دولت عربستان با لیبی در دوره حکومت معمر قذافی نیز از دیگر چالشهای خارجی حجگزاری لیبی بوده است.
لیبی
حجگزاری لیبیاییها
چالشهای داخلی
چالشهای خارجی
2021
05
22
143
157
https://miqat.hajj.ir/article_141345_b0ce404bd1fa658b5bf59c7f4115b8db.pdf
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
تأثیرات جنبش سنوسیه در حجاز (مطالعه موردی شیخ فالح الظاهری)
رضا
تقی زاده
منال
المریطب
سنوسیه یکی از جنبشهای تأثیرگذار اسلامی است که به ایجاد یک جامعه انسانی با مؤلفههای فرهنگی و اقتصادی با توجه به تواناییها و امکانات در دسترس، اهتمام ورزید. این حرکت، جنبشی محلی نبود؛ بلکه موسس آن، محمد بن علی السنوسی، به گونهای عمل کردکه جنبشی عربی و با نفوذ گسترده باشد. این پژوهش سعی دارد یک دوره مهم از تاریخ جنبش سنوسی در حجاز را بررسی، و تأثیرات مذهبی و فرهنگی آن را بر جامعه حجاز آشکار کند.منطقة حجاز، به دلیل اهمیت مذهبی، در تاریخ جنبش سنوسی از جایگاه برجستهای برخوردار است؛ در واقع دعوت سنوسی از حجاز آغاز شد. اولین زاویه (خانقاه) سنوسی در حجاز و در کوه ابیقبیس، و سپس تعداد زیادی از زاویههای سنوسی در حجازو سایر بلاد اسلامی ایجاد شدکه مورد استقبال عده کثیری از اهل حجاز واقع شد.شیخ فالح الظاهری یکی از برجسته ترین شاگردان زاویه سنوسی بود که بعداً یکی از شیوخ برجسته آن شد و شهرت وی در افقها گسترش یافت. وی به مقام علمی برجستهای دست یافتکه شایسته تدریس در بسیاری از سرزمینهای اسلامی شد؛ تا جاییکه سلطان عبدالحمید از وی برای تدریس در استانبول دعوت کرد و عدهای از طلاب به دست او تربیت شدند و پرچم علم را در جهان اسلام برافراشتند.
سنوسیه
محمد بن علی سنوسی
صوفیه
فالح الظاهری
حجاز
لیبی
2021
05
22
159
188
https://miqat.hajj.ir/article_141346_bc14102af0e90bd561a18175e08122c1.pdf
میقات حج
2538-1741
2538-1741
1400
29
115
سفرنامه های حج مغرب (قرنهای 9 ـ 6) (با تأکید بر ویژگیهای اخلاقی و رفتاری)
مجتبی
حیدری
مقاله حاضر به بررسی توصیفات مطرح شده در پنج سفرنامه اندلس و مغرب اسلامی به حج درباره ویژگیهای دینی، اخلاقی و رفتاری مردم شهرهای طول مسیر پرداخته است. سفرنامههای مورد بحث در این مقاله عبارت اند از:رحلة ابن جبیر، رحلة العبدری، مستفاد الرحلة و الإغتراب (تجیبی سبطی)، رحلة ابن بطوطه و أنساب الأخبار و تذکرة الأخیار (حاج عبدالله بن الصباح اندلسی). شهرهای مورد بحث از غرناطه در اندلس شروع میشود و با عبور از سبته، مَرّاکُش، فاس و... به قاهره و سپس مکه و مدینه میرسد و در مسیر بازگشت، شهرهای بغداد، موصل و دمشق را در بر میگیرد. به طور کلی، برخی از شهرها فقط در یکی از این سفرنامهها مورد توجه قرار گرفتهاند که عبارتاند از:غرناطه، سبته، مرّاکش، فاس، وهران، باجه و قابس. برخی دیگر از شهرها در دو یا چند سفرنامه توصیف شدهاند و دیدگاههای مطرح شده در آنها یکسان است که عبارتاند از: بجایه، تونس، طرابلس، جده، موصل و دمشق. دسته سوم، شهرهایی هستند که سفرنامهها دیدگاههای متفاوتی درباره آنها ابراز داشتهاند. برخی با نگاه مثبت آنها را توصیف کردهاند و برخی نگاه منفی به آنها داشتهاند. این شهرها عبارتاند از: تِلِمسان، قیروان، اسکندریه، قاهره، مکه و بغداد.
مغرب اسلامی
سفرنامههای حجازی مغرب اسلامی
اخلاق و رفتار مردم در مغرب اسلامی
2021
05
22
189
213
https://miqat.hajj.ir/article_141347_a0aff82f4606c880fb883cc57f02d809.pdf