مجموعاً 93971 نفر از ایران به عربستان جهت زیارت خانه خدا مشرّف شدند که 1429 نفر افغانی و عراقی و 6061 نفر عوامل خدماتی و بقیه زائر بودند.
1- سیاست صرفه جویی و بهینه سازی خدمات ادامه یافت، گرچه در مواردی، مسائلی پیش آمد که زائران با مشکل مواجه شدند. البته اینطور نیست که سیاست صرفهجویی بدون مشکل باشد، قطعاً عدهای نسبت به این امر اعتراض دارند و خواهان خدمات بیشتری هستند که با سیاست صرفهجویی نمیسازد، هر چند در سال آینده وضعیت تفاوت خواهد داشت؛ زیرا هم زائران از ثبت نام کنندگان جدید هستند و بیشتر آنها را افراد جوان و میانسال تشکیل میدهد و هم به دلیل این که هزینه انجام شده از زائران اخذ میشود.
2- مسکن در سال گذشته از وضعیت بهتری برخوردار بود و تنها مشکلی که در مکّه وجود داشت دوری راه بود که برای حل مشکل رفت و آمد زائران سال آتی- انشاءاللَّه- تصمیم داریم برنامهریزی کنیم و سازمان حج برنامههای خوبی را پیش بینی کرده است.
3- در سال گذشته طرح خانه پزشک و خدمه پزشک در کاروانها اجرا شد و از مراجعه حجاج برای امور ساده به درمانگاهها کاسته شد، همچنین پزشکان بر امور بهداشتی داخل کاروان نیز نظارت میکردند.
4- کاروان جانبازان مجدداً راهاندازی شد و بسیاری از مشکلات آنان حل گردید. هر چند که دیر تشکیل شد ولی خوب بود و توانست قدری از مشکلات آن عزیزان بکاهد.
5- مهمترین مسأله اجرایی که در سال گذشته داشتیم مسأله ذبح و قربانی در محل جدید بود که دولت عربستان معیّن کرده و به همین جهت مشکلات زیادی پیدا کردیم. البته اصل طرح بسیار خوب است و اگر مشکلات آن حل بشود جلوی از بین رفتن صدها هزار رأس قربانی را میگیرد، ما هم پیشبینی میکردیم که
ص: 99
مشکل داشته باشد ولی راهی جز این نداشتیم که قربانیهای زائران در محل جدید ذبح شود. البته تا ساعت 2 بعد از ظهر کار خیلی خوب پیش رفت ولی بعد از ساعت 2 با خراب شدن تسمههای انتقال، همه برنامههای قبلی به هم ریخت و روز اول عدهای نتوانستند تکلیف خودشان را انجام دهند و قربانی خودشان را ذبح کنند و بقیه قربانیهایی که انجام شده بود قسمت زیادی از آن از بین رفت.
6- در نقل و انتقال هوایی مشکل داشتیم و همچنین مشکل ماشینهای سعودی بود که در نقل و انتقال وضعیت خوبی نداشتند.
اما از بُعد سیاسی، چند نکته قابل توجه بود:
* مراسم برائت در عرفات نظم بهتری داشت و جمعیت از انسجام بهتری برخوردار بود. سالهای قبل، برای جمع کردن جمعیت در زیر خیمه بعثه، با مشکل مواجه بودیم که طراحی شد و این مشکل تا حدود زیادی بر طرف گردید و پیام مقام معظم رهبری برای نخستین بار در تاریخ حج، در 20 سال گذشته به طور کامل خوانده شد.
* در مراسم دعای کمیل جمعیت قابل توجهی حضور داشتند که ظاهراً در سال های گذشته، جمعیت به این گستردگی نبود. البته این به دلیل آن بود که زائران ایرانی در آن زمان حضور کاملتری در مدینه داشتند.
* گستردگی شعارهای ضد استکباری در مسجدالحرام و در مسیر جمرات محسوس بود که البته این شعارها همانطور که حاضران در موسم حج دیدند شعارهای خود جوشی بود که جمعی از لبنانیها و حجاج دیگر کشورها در مسجدالحرام و در مسیر جمرات داشتند که این هم گستردهتر از سال های پیش بود.
فعالیت های تبلیغی در داخل بعثه:
* جلسات سخنرانی صبح و عصر در بعثه.
* پاسخ به مسائل شرعی بهخصوص در میقاتها.
* شبکه داوطلبانه گروه ارشاد. یعنی از هر کاروان 10 نفر داوطلب شد و با سازماندهیدرجهت ساماندهیاعمال ورفتارزائران، اقداماتخوبیرا انجام دادند.
* انتشار روزانه نشریه زائر.
ص: 100
* برگزاریِ برنامههای ویژه سال امام. چون سال گذشته توسط رهبر معظم انقلاب به نام «امام خمینی قدس سره» نامیده شده بود، توصیه کردیم کسانی که حج واجب به گردنشان نیست به نیابت از امام قدس سره حج انجام دهند. و بحمداللَّه تعدادی از زائران چنین کردند.
* در سال گذشته، بهبود نسبی وضعیت رفتاریِ زائران قابل توجه و محسوس بود.
7- مسأله کنترل لحظه سال تحویل از مسائلی بود که روحانیون و مدیران، پیش از فرا رسیدن عید نوروز، در مورد آن توجیه شدند، برای سال تحویل نیز بروشوری تهیه شد و ترتیبی دادیم که روحانیون با زائران باشند تا آنچه در سال قبل اتفاق افتاده بود، تکرار نشود که بحمداللَّه کنترل و مراقبت شد.
8- تلاش برای ایجاد هماهنگی بین مراجع در رابطه با مسأله قربانی بود که تا حدود قابل توجهی این طرح موفق بود.
در رابطه با فعالیت های رسانهای نیز چند نکته داشتیم:
* تمرکز امور رسانهای بعثه و حج در صدا و سیما و خبرگزاری. فعالیت چشمگیر صدا و سیما در بخش های مختلف داخلی و برونمرزی از ویژگی های فعالیت های رسانهای سال گذشته بود.
* ایجاد و گسترش سایت اینترنت در بعثه.
* مهمترین مطالب نشریه زائر و پیام های امام و رهبری، اخبار و اطلاعات مربوط به کاروان ها در سایت اینترنت قرار گرفت.
* ارتباط زنده و مستقیم رادیویی و تلویزیونی، به ویژه پخش زنده دعای کمیل و مراسم برائت. در این میان مسأله پخش زنده مراسم برائت بسیار قابل توجه بود.
امیدوارم این خدمات مورد عنایت حقتعالی و امیرالحاج واقعی حضرت بقیة اللَّه الأعظم قرار گرفته باشد و تشکر میکنم از همه دست اندرکاران حج که تلاش کردند به فضل خدا حج سال گذشته با شکوه و آبرومند برگزار شد. و از خداوند متعال عاجزانه تقاضا دارم که به ما توفیق عنایت فرماید تا حج سال آتی و سال های بعد از آن را با شکوه بیشتری برگزار نماییم و بهتر بتوانیم به وظایف خودمان در خدمت به مردم و تحقّق اهداف حج ابراهیمی ان شاء اللَّه عمل کنیم.