1. توافقنامه دولت عثمانی و نادرشاه، پادشاه ایران، برای تأمین امنیت و سلام حجاج در مسیر حج.
- 3/ 92/D 2. سندی دال بر آن که والی بغداد محمد پاشا، مصطفی افندی را به عنوان ایلچی خود فرستاده و درخصوص امور حج با مقامات ایرانی مذاکره نمود.
- 4- 3 125. عهدنامه احمد پاشا درخصوص برقراری امنیت راههای حج در زمان حرکت حجاج در مسیر ایران- بغداد- شام، تحت نظارت امیر الحاج، عدم اخذ مالیات از حجاج ایران درصورتی که مال‌التجاره‌ای به همراه نداشته باشند و رفتار نیکو با زائران مکه.
- 24. شکایت حجاج ایرانی مبنی بر اخذ مالیات از ایشان، به رغم مغایرت با احکام معامله و عدم تحویل اموال باقی مانده از حجاج ثروتمند ایرانی که در بغداد و بصره به خاطر وبا مرده بودند، به ورثه ایشان و امر سلطان عثمانی در ارائه تسهیلات به حجاج هندوستان و ترکستان و حجاج ایرانی.
- 6/ 2025. ارسال مکتوبی به دولت ایران درخصوص بیان هدف دولت عثمانی از ارسال قوای نظامی دولت علیه به طرف بغداد و بصره به خاطر تأمین امنیت حجاج، تجار و مسافران و بدین وسیله جلوگیری از بروز حوادث در مرزهای طرفین.
- 6/ 202/A 6. در جواب نامه سفیر زند علی خان، عبدالله بیگ آمده است که شکایات ایرانیان بی پایه و اساس است و حقوق حجاج، زوار و ایلچی‌هایی که از راه شام- بغداد رفت و آمد دارند، مراعات میشود.
- 7/ 2187. بیانات و توصیه‌های عبدالله بیگ سفیر ایران درخصوص تأمین امنیت رفت و آمد حجاج ایرانی در قلمرو دولت علیه و ضبط اموال باقی مانده از حجاج ایرانی، که در سفر مکه وفات یافته بودند، از طرف والی بغداد، عمر پاشا.
Tarih hicri. 1199, HAT 6/ 201/ B
سندی در خصوص عدم اخذ مالیات اضافی از حجاج ایرانی.
Tarihi hicri. 1205, HAT, 94, 3833
مکتوبی دایر بر سهولت امور حجاج و عدم اخذ مالیات از ایشان از جانب آقا محمد خان قاجار که در این باره صادر کرده بود، خطاب به شریف مکه.
Tarihi hicri. 1210, HAT, 161/ 6696
خبر قیام عجمها علیه آل سعود (وهابی ها) که به مشهد شریفین تجاوز نموده بودند و نگرانی والی بغداد از احتمال وقوع آن و تأکید بر دوستی با ایرانیان به خاطر محافظت بغداد دست وهابیان و ایرانیها.
Tarihi hicri. 1217, HAT, 94, 3816
Tarih h. 1221, HAT, 161. 6709
سندی درباره حج اکبر شدنِ سال و اخذ مالیات «حزمه» که تا آن دوره رایج بود و منع آن از جانب مأموران محمدعلی پاشا.
Tarihi h. 1223, HAT, 345/ 19690
هشدار امیر صرّه درخصوص توقیف قافله حج و صرّه در حمص و احتمال غارت آن از طرف میر بشیر و نیروهای قزلباش در اطراف شام.
Tarihi h. 1237, HAT, 385/ 20641/ A
خبر یغما و چپاول حجاج ایرانی در مملکت عثمانی و ادای حرمت نسبت به آنان.
Tarihi h. 1238, HAT, 3/ 80,
هشدار و منع حجاج ایرانی از طرف والی شام از انجام اعمال مغایر سنت در حال طواف و ادای نماز در شهر مکه.
Tarihi h, 25/ RA, 1240, HAT, 550/ 27133/. C
ص: 41
ممنوعیت اخذ پول از جانب شیوخ جدیده از حجاج ایرانی.
.Tarihi h .2421 ,HAT ,445 ,9092
ترفیق عساکر عثمانی برای عدم آزار و رنجش کسانی که اسمشان آمده، ایشان به مرحله مذیرب، سبب توقف حجاج عجم در حلب.
Tarih hicri. 02/ L/ 2421, HAT, 945/ 61172/. D
Tarih hicri 7421, HAT, 353/ 07891/. B
و عریضه سرعسکر عربستان، محمد پاشا در خصوص مقصود توقّف حجاج عجم به صدارت عثمانی.
Tarih h. 7421, HAT, 353/ 91 078/. A
و سندی دیگر درخصوص این توقف.
Tarih hicri 8421/ HAT, 453/ 99891
عفو شاهزادگانی که به دنبال وفات شاه ایران به دولت عثمانی پناهنده شده بودند، از طرف شاه جدید محمد شاه قاجار و تقاضای بازگرداندن ایشان به کشور، عدم امکان انجام این امر از طرف دولت عثمانی و اعلام صرف نظر کردن شاهزادگان از حقوقشان در ایران و تمایل ایشان به تحمّل حبس در زندانِ شریفِ مکه در صورت رضای شاه به مجازات حبس.
Tarih hicri 0521/ HAT, 2/ 93
اختصاص معاش برای دو متفرشه شاهزادههای ایرانی که به سمت حجاز رفته و
آنان را در سعادت (استانبول) رها کرده بودند.
Tarihi h. 51/ L 5521, I. HR. 2/ 84
از سال 1256 به بعد، اسناد ایران و عثمانی را باتوجه به سال و با مقایسه آن در دو طرف ذکر خواهم کرد؛ زیرا اسناد ایرانی از این تاریخ شروع شدهاند. از آنجا که در آرشیو ایران با اسناد زیادی در رابطه با حج روبرو هستیم، من تنها اسنادی را که به صورت مستقیم به عثمانیان مربوط بود، مورد بررسی قرار دادم.
تقریر مصلحتگذار (کارپرداز) ایران به صدور پنج فرمان درباره حفظ حجاج ایران و عدم اخذ مالیات گمرک از اموال ایشان و ایجاد سهولت در امور سیصد ایرانی، که به قصد حج وارد ارزروم شده بودند.
Tarihi h. 02/ N/ 0621, DVN. DVE, 11/ 23
مساعدت لازم درخصوص میرزا ابراهیم آقا و والده وی، که از طریق اسکندریه عازم حجاز بودند.
Tarihi h, 8/ N/ 1621, HR. MKT. 9/ 12
اخذ تعهّد از شیخ جبل شمر و سایرین درباره امنیت و راحتی حجاج شرقی که به راه جبل- شمر قصد حجاز داشتند.
Tarihi h, 72/ Z/ 2621, A. MKT, 75/ 61
تثبیت عدم صحت ادعای ایرانیان مبنی بر طلب اعاده مبلغی که به گفته آنها به‌طور غیرقانونی اخذ شده بود.
Tarih h, 72/ CA, 3621, HR. MKT. 81/ 91
طلب ایلچی ایران به مشیر ارزروم مبنی بر نوشته شدن امر عالی برای محافظت از حجاج ایرانی و صدور «بویر ولدو» در این باره.
Tarihi h 8/ C/ 3621, A. DVN. EVE, 11/ 83
طلب مصلحتگذاران ایران در عثمانی، برای فرستادن فرمان به والی بغداد، در خصوص محافظت از حجاج ایرانی در طول مسیری که از جانب بغداد- بهشت آباد به سمت حجاز در حرکت بودند و «بویرولدو» ی صادر شده در این باره
Tarih h, 31/ B/ 4621, A. DVN. DVE. 02/ 98
درخصوص تحقیق والی حلب، خلیل کامل در مسأله سرقت اسب باقر از حجاج ایرانی در عینتاب و قتل حسین در حلب و غصب پول نقد و اموال وی.
Tarih h, 72/ M/ 5621, A. MKT, 561/ 53
پیدا کردن غاصبان اموال ایرانیان در حوالی حلب و تسلیم اموال به صاحبانشان.
Tarih h, 02/ L/ 5621, HR. MKT, 72/ 52
ص: 42
منع اموری همچون اخذ پول از حجاج ایرانی، که روضه مطهره و تربت امام حسن* را زیارت می‌کنند و عدم بدرفتاری با کسانی که پول نپرداخته‌اند.
Tarih h, 51/ B/ 5621, HR. MKT, 62/ 23
نامههای مربوط به والیان شام و حلب درمورد دستگیری اشقیایی که ایرانیان عازم به حجاز را غارت کرده و یک تن از آنان را کشته بودند.
Tarih h 31/ Ra/ 5621, HR. MKT, 23/ 6
پیدا کردن غاصبان اموال حجاج ایرانی، که در حال حرکت به سمت مکه در حوالی حلب بودند و بازگرداندن اشیای مذکور به صاحبانشان.
Tarih h 02/ L/ 5621, HR. MKT, 72/ 52
پیدا کردن غاصبان اموال و اشیای حجاج ایرانی در اطراف حمص و تسلیم اموال به صاحبانشان.
Tarih h 30/ C/ 6621, HR. MKT, 23/ 6
تسلیم اموال به جا مانده از حاج حسین، که در جدژه وفات کرده و اموالش در بیت المال عثمانی موجود بود، به سفارت ایران.
Tarih h 03/ B/ 6621, HR. MKT, 43/ 07
مشخص شدن اموال غصب شده از ایرانیان و تسلیم آن به مأمور ایران، برای بازگرداندن به صاحبان مال و دستگیری غاصبان.
Tarih h 3/ C/ 6621, HR. MKT, 23/ 71
تحصیل طلب‌های حاج ابراهیم از اتباع ایران، که در حجاز فوت شده و رضا آقا که در شیخ لی وفات کرده بود، از ساکنان منطقه شیخ لی.
Tarih h 71/ R/ 0621, HR. MKT, 13/ 5
فعالیتهای اصلاح احوال نامناسب عشایر و اعراب در حوالی ایران و بغداد و اخذ تدابیر مقتضی درباره تأمین امنیت راه که در آن سال حجاج به خاطر ناامنی آن از انجام حج بازماندند.
Tarih h 91/ Z/ 7621, A. AMD, 23/ 45
آمدن حجاجی که از بغداد به راه جبل شمر در حرکت بودند، به نجف.
Tarih h 50/ Z/ 8621, I. DH 852/ 06951
اخذ تضمینات از عبدالرحیم روس که در نزاع میان ایرانیان و حجاج داغستان، حاج قاسم تبریز را مجروح کرده بود.
Tarih h 10/ M/ 8621, A, MKT, UM, 18/ 31
همدستی علی همدانی از حجاج ایرانی با ناخدای کشتی و به راه انداختن نزاع ساختگی و نیمه کاره رها کردنِ سفر و مجازات عثمانی در حق ناخدا.
Tarih h 61/ S/ 8621, HR. MKT, 04/ 54
در میان اسناد ایرانی، اولین سند مرتبط با عثمانیها به تاریخ 1269 میباشد.
اموال حاج حسین طباطبایی، وکیل محمد خان شیرازی در جده از طرف پاشای حاکم جده به فروش گذاشته شد. سال 1269/ کارتن 7/ پرونده 19/ صفحه 4- 4
سند عثمانی مربوط به این سال:
- درخواست نواب عباس میرزا برای رفتن به حج، به همراه والده و عدم پذیرشِ آنها در ولایت بغداد، به خاطر نداشتن تذکره مرور.
Tarih h 52/ Z/ 9621, HR. MKT, 46/ 43
- دستگیری کسانی که در بین عینتاب و کلیس دو تن از ایرانیان را کشته و اموالشان را به یغما برده بودند.
.Tarih h 40 /Za /9621 ,HR .MKT ,26 /2 /
- تحویل ماترک اموال حاجی ایرانی پهلوان حاج ابراهیم که در راه مکه وفات کرده، به حکومت برای ارسال به خانواده وی و اعلام انصراف از فرستادن خانواده متوفی به ایران به سفارت این کشور.
Tarih h, 20/ R/ 9621, HR. MKT, 45/ 27
- مجازات و تضمین افرادی که اموال ایرانیان را غارت کرده‌اند.
Tarih h. 02/ N/ 9621, A. MKT. UM, 831/ 31
ص: 43
- محاکمه و اخذ تدابیر مقتضی درمورد کسانی که حجاج ایرانی را مجروح و اموالشان را سرقت نموده بودند.
Tarih h 40/ Za/ 0721, HR. MKT, 08/ 07,
30/Za /0721 ,A MKT .UM ,261 /69
- قصد والده شاهزاده ایرانی، عباس میرزا در بازگشت از حجاز برای سفر به لندن از طریق مصر و انصراف وی از انجام آن به دنبال درخواست شاه.
Tarih h 22/ Ca/ 0721, A. AMD, 05/ 07
- انجام مساعدت لازم برای شاهزاده ایرانی، عبدالکریم میرزا در سفر به سوی حجاز.
Tarih h 92/ Z/ 0721, HR. MKT. 68/ 14
- هزار کیسه طلا هدیه دولت ایران برای تعمیر مزار امامان بقیع شریف.
.Tarih h 42 /B /1721 ,E .H .R ,911 /85 /36
- اعلام خبر سوار شدن شاهزاده ایرانی، عبدالکریم میرزا به واپور برای عزیمت به حج.
.Tarih h 31 /M /1721 ,A .MKT .NZD ,811 /05 ,
- پیدا کردن اموال و پولی که از حجاج ایرانی به یغما رفته است.
Tarih h 40/ M/ 1721, HR. MKT, 78/ 32
- در میان اسناد ایرانی، تعداد ده سند مربوط به سال 1271 مشاهده میشود، لیکن هیچکدام از آنها به عبدالکریم میرزا، حج وی و اموال غارت شده از ایرانیان مربوط نمیشود.
اعطای نشان مجیدیه، رتبه چهارم به چاووش باشی حجاج ایرانی، حاج میر بهاءالدین.
Tarih h 81/ Ra/ 5721
- دستگیری بعضی از راهزنان آقچه داغ که در حادثه مذکور نقش داشتهاند و جستجوی سایرین در همین راستا عزل مدیر قضای مربوطه.
Tarih h 03/ Ra/ 2721, A. MKT. UM, 234/ 81
- سفر مخفیانه پسر شریف مکه، عبدالله بیگ، با لباس مبدّل. در این رابطه سندی در آرشیو ایران وجود نداشته و سندهای موجود در خصوص راه جبل میباشد.
- امیر حج، عبدالعزیز بههمراه پنجاه نفر وجمعی از حمله داران و حکام، قریب به 150 نفر در نجف حضور داشته و حاج هنوز در نجف جمع نشده‌اند، در کربلای معلّا هستند و امسال حاج بسیار کم است.
تاریخ 1276/ 529/ 1/ 5- ح (ص 516، اسناد سیاسی)
- دستگیری راهزنانی که به حجاج ایرانی همراه شاهسوای خان در ورود به ملاطیه حمله کرده و دو تن از ایشان را کشته، اموالشان را غصب کرده‌اند.
Tarih 80/ Za/ 6721, MKT. UM, 704/ 33
- پیدا کردن اشیا و اموال حجاج مذکور و مجازات و تأدیب غاصبان.
Tarih h 03/ M/ 7721, A. MKT. MHM, 291/ 2
- استرداد کامل اموال آنان و تأدیب اشقیا.
Tarih h 7721, A. MKT, UM, 284/ 87
- اهمال و سستی مدیر آقچه دانم، مصطفی افندی و اعضای مجلس مطرح و درخصوص ایشان تحقیق شود.
Tarih h 62/ S/ 7721, H. MKT. UM, 624/ 55
- عدم دخالت میهماندار در چپاول ایشان در دربند آقچه داغ و دخالت عشیرت اورخونلو و همدانلو در این رابطه.
Tarih h 2/ C/ 7721, A. MKT. UM, 244/ 93
- مرافعه سعید از آقایان حرم شریف نبوی، که به ضرب و شتم عبدالله آقا از حجاج عجم به دستور وی توسط محمد و عبدالرحمان متهم شده بود.
ص: 44
Tarih h 81/ S/ 7721, A. MKT, UM, 524/ 63
- گزارش مصطفی نوری پاشا درباره تدابیر جدیدی برای حجاجی که از طریق نجف روانه مکه می‌شوند و درخواست مطلع کردن حجاج ایرانی از این تدابیر.
تاریخ 1277 (9/ 5/ 7- 7)
- گزارش میرزا بزرگ درباره سوء رفتار شیخ متاب با حجاج ایرانی و اخذ 1300 تومان از آنها.
تاریخ 1277 (9/ 5/ 5- 5)
- تسلیم مدال و نشان اعطایی شاه ایران به مین باشی عثمان افندی و ولی چاووش که از طرف قشون حجاز و عراق به سفارت ایران فرستاده شده بودند.
Tarih h. 62/ C/ 9721, I. DH. 005/ 51043
- جلسه رسیدگی به اداره امور حجاج در عثمانی توسط عبدالرحیم سفیر ایران در عثمانی.
تاریخ 1279 (10/ 8/ 21- 21)
- درخواست تحقیق درباره تعرض به حجاج در مدینه و اعتراض به آن.
تاریخ 1279 (10/ 13/ 3- 3)
- در مدینه، اعراب حرب، حجاج را به محاصره انداخته و حجاج پراکنده شدند، شیخ عبدالعزیز (گماشته ابن سعود) گزارشی دارد که هرجا که سالم و امن باشد، حجاج را به آنجا برسانند.
7 جمادی الاولی 1279، 530/ 1/ 8- 8 (اسنادسیاسی، ص 520).
- نامه سفارت ایران در استانبول به وزارت خارجه درباره منع شدن اذیت و آزار در راه حج و حفظ حجاج و معلومات کم شدن حجاج آن سال به اندازه هفتاد، هشتاد نفر.
18 رجب 1280، 531/ 1/ 8/ زوار (اسناد سیاسی، ص 523)
- در این سال، برآورده کردن احتیاجات حجاج ایرانی، آناتولی و سایر مناطق و راهی کردن ایشان به سمت حجاز، به صورت منظم.
23/L /1821 ,A .MKT .MHM ,033 /63
- سفر میرزا هاشم از تبریز و از راه استانبول، اجازه حج وسفارش ایشان به وزیر مختار استانبول و تأکیدات به سه سرحد داران دولتی.
7 ربیع الثانی 1281 (535/ 11/ 6)، اسناد سیاسی ص 533.
- درخصوص اشیای به سرقت رفته از بعضی از حجاجِ تبعه دولت ایران در بازگشت از سفر حج.
Tarih h. 40/ B/ 2821, I. MUL. 345/ 78342
- نقل سخنان شهاب الملک در مورد: امنیت راههای جبل جهت عزیمت حجاج تقاضای اعلام ممانعت دولت از سفر حج پیش از عزیمت حجاج و مساعدت به حجاج راهی شده تهران.
تاریخ 1281 ق./ 295000868
- دستخط ناصرالدین شاه در خصوص پرداخت وجه جهت اردوی سپه سالار و دستور به وزیر خارجه در مورد حرکت حجاج بیت الله از پاریس/ تهران
تاریخ 1381 ق./ 295005390
- دستخط ناصرالدین شاه به وزیر خارجه در مورد قدغن شدن سفر حجاج از طریق پاریس- تهران
تاریخ 1281 ق./ 295005384
- روزنامه اخبار قم، همدان، شیراز، در خصوص بیآبی اوضاع جوی، نرخ ارزاق، نحوه کار مسؤولین و عزیمت زوار به جده.
تاریخ 1285 ق./ 295004487
- هیچ سندی درخصوص سال 82 و 81 در دو دولت ایران و عثمانی وجود ندارد. محاکمه کسانی که با حجاج ایرانی که بعد از انجام حج به مدینه آمده بودند بدرفتاری کرده‌اند.
Tarih h. 61/ R/ 4921, I. MMS. 65/ 1552
ص: 45
- در خواست نامه میر شکار از مکه به شاه، در احوالپرسی و دعاگویی.
تاریخ 1288 ق./ 2950003022
- کسب اجازه یکی از کارگزاران دولتی از شاه جهت تشریف به بیت الله الحرام.
تاریخ. 1287 ق./ 295002466
- نقل اظهارات والی پاشا در مورد جلوگیری از ورود حجاج به علت شیوع بیماری و ابراز ناراحتی از توقف کشتیها.
تاریخ 1287 ق./ 295002940
- نامه میر شکار از مکه به شاه در احوالپرسی و دعاگویی.
تاریخ 1288 ق./ 2950003022
- اجازه حمل محرمانه جنازه مستوفی نظام به مکه، توسط عضدالملک وزیر عدلیه در شرایط ممنوعیت زیارت از طریق عراق
تاریخ 1293 ق./ 296001254
- نامه سفیر ایران در استانبول به وزارت خارجه.
- ادعا و شکایت از مأموران گمرک و مدیر قرنطینه عثمانی و تأخیر تذکره‌های حجاج به خاطر دیر کردن حجاج خراسان.
شکایت ایرانیان از معاینه جنازه‌های حجاج ایران از طرف اتباع عثمانی که اغلب یهودی و غیر مسلمان هستند و سایر شکایت‌ها درخصوص مریض‌ها و درگذشتگان. شکایت از مأموران گمرک در کنترل وسایل حجاج و شکایت از مأموران عراق عرب به خاطر حرکات تحقیر آمیز آنان.
تاریخ 1294 (537/ 15/ 8/ ز)، اسناد سیاسی، ص 538
- طلب قبول نشان ارسالی از طرف حکومت ایران به امیر مکّه مکرمه شریف حسین و برادرش.
Tarih h 71/ Z/ 5921. YA. HUS, 461/ 76
- درخصوص اخذ مالیات از حجاج ایران و روسیه که از میان عشایر عرب (راه جبل) در حال گذر بودند.
Tarih h 92/ Ra/ 7921, DH. MKT, 0331/ 8
- نامه سفارت استانبول به وزارت خارجه: مأمور امیر حاج را امسال نگذاشتند که آنها را از نجف اشرف و دریا گذرانده، به قبضه اقتدار کشیده، از قدرت کارپردازی آن به ایالت دور نیایند و برحسب دلخواهی خود قرار بدهد در بغداد نگاه داشت، ایالت را هم به خود متفق نمود و عهده التزام و ضمانت از کوه او و در اینجا گرفت و پیاده زوار را مستثنی و مقابله با منظورات مصالح حجاج قید نمود.
22 ذی القعده 1297 (538/ 16/ 8/ ز)، اسناد سیاسی، ص 549
- دستور شاه ایران به سفارت ایران در استانبول برای اعلام تشکر و قدردانی دولت ایران از پادشاه عثمانی به جهت رعایت حرمت و مساعدت با حسام السلطنه در سفر حجاز. (در این سال حسام السلطنه سفرنامه هم نوشته است که شرح آن در بخش سفرنامههای دوره قاجاری آمده است. چندین سند دیگر از عثمانی ها در این باره:).
Tarih h, 50/ C/ 8921, I. HR. 482/ 91671
- خبر رسیدن عموی شاه ایران به حج از ممالک شاهانه (استانبول) و رضایت ایشان از سفر کشتی.
Tarih h 3/ Ca/ 8921, Y. PRK. TSF/ 93
- تلگراف احمد حمدی درباره استقبال از قافله حج حسام السلطنه که به شام داخل شده و سفر او به شام برای ملاقات با حسام السلطنه.
Tarih h 81/ S/ 8921, Y. PRK. BSK,/ 4/ 44
- تبریک حج پادشاه برای حسام السلطنه و تأمین دوام مناسبات حسنه میان دو دولت.
Tarih h 60/ Ca/ 8921, Y. PRK. NHM, 2/ 8
- استقبال شایسته از حسام السطنه در ورود به مکه و عزیمت به مدینه.
Tarih h 61/ M/ 8921, Y. PRK, MK, 1/ 13
- هشدار به دولت ایران درخصوص عدم فرستادن حجاج به مکه مکرمه، به دلیل شیوع لکرا (وبا) در این شهر.
Tarih h 26/ Za/ 8921, YA, HUS. 861. 56
ص: 46
- نامه وزارت خارجه ایران به سفارت ایران در استانبول: از راه تفلیس به استانبول عازم طواف بیت الله، تسهیلات سفر حجّت الاسلام آقا کوچک.
15 شوال 1299 (539/ 21/؟) اسناد سیاسی، 551
- تکلیف کارپردازِ وان به وزارت خارجه، تکلیف سلطان این است که شیخ به مکه برود ولی شیخ به موصل می‌خواهد برود.
5 ذی القعده 1299 (598/ 17/ 12/ 4) جلد 3، ص 739، اسناد سیاسی.
بردن شیخ عبدالله به مدینه منوره 12 صفر 1300
بی تاریخ (608/ 17/ 24/ 4)
- سندی دایر بر نشان اعطایی به محافظ مدینه، احمد فاضل پاشا از طرف دولت ایران.
Tarih h 41/ 5/ 0031, I. DH. 078/ 66596
- نامه وزارت خارجه ایران به سفارت ایران در استانبول: هر سال حجاج ایرانی مورد زحمت و خسارت زیاد واقع می‌شوند، نه محافظت جان و نه مال، در حق حجاج ادا نشود. به راه نجد و جبل احدی از حجاج ایرانی اکیداً با اعلام عمومی قدغن بلیغ کنند.
جمادی الاول 1300 (440/ 21/؟) جلد 3، ص 553، اسناد سیاسی
- نامه وزارت خارجه ایران به سفارت ایران در استانبول، منع عزیمت حجاج در معاودت از راه جبل.
. تاریخ 1300 (542/ 21/؟) جلد 1، ص 559
- اعمال و رفتار مقتضی در مقابل شهبندر ایران که درخصوص اخذ مالیات ادخالات و تفتیش حجاج ایرانی که به وان آمده‌اند، به مخالفت برخاسته بود.
- عهدنامه حاجی علاء الملک با ملا عبدالحسین سالیانی بر سر مناسک حج و زیارت عتبات در صورت مریض شدن وی.
تاریخ 1300 ق «296001956
- رابطه خراسان و هرات، خدمات آصف الدوله در آنجا و رفتن به مکه از راه پیشاور.
. تاریخ 1300 تاریخ ق./ 2960005801
Tarih h 92/ Za/ 3031, DH. MKT, 9531/ 44
- تقبّل نیمی از هزینه سفر حجاج تبعه دولت علیه ایران و روس که توسط فردی به نام تری سرگردان شده بودند، از طرف دولت عثمانی.
.Tarih 10 /2 /3031 ,DH .MKT ,2631 /18
- درخواست قبول نشان درجه یک شیر و خورشید اعطایی دولت ایران به والی حجاز، عثمان نوری پاشا.
Tarih h 91/ S/ 4031/ DH, MKT, 8731/ 29
- ممنوعیت رفتن به حج و مراسله نماینده ابن سعود در این باب.
- نامه عین الملک به وزارت امور خارجه: امسال حجاج از مصر به حج نرفتند و دولت انگلیس نیز به مسلمانان هندوستان اجازه عزیمت به حجاز را ندادند. ابن سعود اعلامیه‌ای داد که نیامدن حجاج به خاطر شایعه طاعون ضرر و زیان بزرگی به اهل حجاز وارد کرده است، ولی تصوّر نمی‌رود که امسال کسی فقط به یک چنین اعلامیه‌ای اعتماد کند.
تاریخ 26 حمل 1304 (22/ 17)، ص 60 اسناد سیاسی
- سند دیگری در رابطه با این موضوع به تاریخ 15 اسفند 1304 (14/ 906/ 21) اسناد سیاسی، ص 66 وجود دارد.
- تحقیق درخصوص مکان‌های استعمال آقچه ایرانی «قیراط» (واحد پول) که از حجاج ایرانی عازم به حجاز که به در سعادت (استانبول) آمده بودند، گرفته می‌شد، و منع استعمال آن.
.Tarih 72 /Z /5031 ,A .MKT .MHM .894 /73
- مذاکره درباره توقف این آقچه.
Tarih 81/ L/ 5031, DH. MKT, 6151/ 711
- تداول سکه ایرانی میان حجاج در زمان حج در حجاز و اقدام حجاج ایرانی در جمع آوری و بردن این سکه‌ها به ایران تا آنجا که در توان دارند و خبر صرف سکه‌های باقی مانده در دست اهالی در طلا فروشی‌ها.
ص: 47
Tarih h 41/ Z/ 5031, DH. MKT, 4351/ 18
- عزیمت عمه شاه ایران به همراه خدمت کاران تحت معیت خود به حجاز.
Tarih h 1/ Za/ 6031, I. DH, 6411/ 87398
- ارائه تسهیلات لازم به حجاج ایرانی از جانب ولایت سوریه و راضی کردن شاکیان به بازگشت از راه امن‌تر حلب به جای مسیر تومر.
Tarih h 02/ Ra/ 6031/ DH. MKT. 7651/ 09
- ورود امین الدوله و مخدومی از وکلای ایرانی به در سعادت (استانبول) به قصد عزیمت به حجاز.
Tarih 82/ N/ 6031, Y. PRK. 2 B. 4/ 59
- نامه سفیر ایران در مصر به وزارت امور خارجه، درخصوص سختگیریهای حجاز نسبت به حجاج ایرانی، برای جلوگیری از سختگیریهای مأمورین حجاز احوال مورد همان اشکالات و زحمات و عدم حرّیت در انجام مراسم مذهبی.
تاریخ 2/ 11/ 1307 (25/ 1549/ 8- 3) روابط ایران با عربستان، ص 73
- عزیمت ایرانیان به حجاز با پول‌هایی که در دست دارند و عدم مبادله این پول‌ها با سکه‌های عثمانی.
Tarih h 21/ M/ 6031, DH. MKT. 4451/ 95
- قبول نشان ارسالی به حضرت پاشا، امیر مکه مکرمه از جانب دولت ایران.
Tarih h 30/ C/ 8031, I. DH, 1121/ 64849
- تحقیق و تفحّص درخصوص شکایات وارده به حجاج ایرانی و ماهیت این شکایت.
Tarih h 92/ Z/ 9031, A. MKT. MHM, 367/ 33
- خبر رخصت عزیمت حجاج ایرانی به سفر بیت الله الحرام از راه جبل و چند خصوص درباره حجه فروشی، کرایه، مراقبت حجاج، بیرق شیر و خورشید، کمال خوش سلوکی نسبت به حجاج ایران.
تاریخ 22/ 5/ 1310، 544/ 22/ 5/ 3- 3
- اشعاری در خصوص تبریک به حسین قلیخان نظام الدوله به مناسبت بازگشت از مکه مکرمه.
تاریخ 1310 تاریخ ق./ 296010352
- گذرنامه پاشا بیگ جهت عزیمت به مکه.
تاریخ 1310 ق./ 296012506
- تلگراف رفیع طباطبایی وکیل الملک دبیر السلطنه، فرمانفرما و ... به نظام السلطنه در خصوص بازگشت وی از سفر حج و مسیر حج و مسیر حرکت او.
تاریخ 1311 ق./ 296010644
- پیشنویس سفرنامه یکیازحجاج وبیان مشکلات مسلمانان عربستان و سوادنامه حجاج اصفهان وکاشان وگلپایگان درخصوص بدرفتاری با حجاج بیت الله الحرام.
. تاریخ 1312/ 24/ 14/ 2- 2
131 تاریخ 2/ 25/ 15/ 125- 125
- دستور شاه به صدر اعظم و احتشام السلطنه در رعایت حال حجاج و استفاده نکردن از راه جبل.
تاریخ 1313 ق./ 296013161
- تقاضای احتشام در اعطای نشان به امیر حج و بد رفتاری با حجاج ایرانی در عتبات.
تاریخ 1313 ق./ 296013162
- اعلان کارپرداز ایران در بغداد: حاجیان را حمله دارها و عکامها در وسط راه حمل خود گذاشته، فرار کردند.
فصلنامه میقات حج، 48، ص 118- 105
- گزارش کارپرداز ایران در مکه به وزارت خارجه:
ص: 48
تا به حال از جانب هیچ دولتی حتی خود دولت عثمانی در مکه مکرمه بیرق زده نشده، به خاطر اینکه حجاج نمی‌توانند چادر را بدون علامت پیدا بکنند. در این فقره مذاکره کرده و بالأخره بعد از اصرار و ابرام، شریف را راضی کردند که بیرق ایرانی در مکه زده شود. وکیل کنسولگری انگلیس هم خواست ولی اجازه داده نشد. همه تعجب کردند که چطور شریف به این موضوع راضی شد.
- اصل نامه و پنج نامه دیگر در این مورد را که قبلًا به چاپ نرسیده بود، سجاد اصفهانی با عنوان «چند نامه از کارپرداز جده و سرپرست حجاج ایرانی» به چاپ رساند.
(1)در این مقاله گزارش‌های امین الدوله در این باره نقل شده است. درواقع در این سال از محترمین ایران تعداد زیادی در حج بودند؛ امین الدوله، سیف الدوله، مجدالملک، معین الملک ...، شریف مکه بدیشان احترام زیادی قائل بود.
- گزارش کارپرداز ایران در مکه مکرمه به وزارت خارجه:
فی الحقیقه امسال رفتار شریف با ما، فوق العاده خوب بود و افتخار چاکر را از محافظان، ژاندارم فرستاد.
تاریخ 28 ذی الحجه 1316، 836/ 23/؟، اسناد سیاسی، جلد 5، ص 5
- خوش رفتاری مأموران عثمانی در مکه مکرمه با کارپرداز ایرانی
تاریخ 1316/ 32/ 15/ 10- 10
- اعطای هزینه معاش هیأت صحیه ارسالی برای معاینات طبی قافله حج که از راه جبل شمر مراجعت می‌کنند.
.Tarih 52 /M /6131 ,A .MKT .MHM ,675 /42
- عزیمت حجاج ایرانی از حلب به اسکندریه.
.Tarih h 81 /Za /6131 ,Y .PRK .AZI ,83 /12
- درخصوص عساکر نظامیه و هیأت صحیه، که برای حفاظت و کنترل صحی حجاجی از قافله‌های عازم به بغداد و بصره، که قصد کربلا، نجف و سامرا را داشتهاند.
Tarih h 82/ M/ 6131, A. MKT. MHM, 675/ 52
- نامه اعلام ممانعت جهانگیر، کارپرداز ایران در بازگشت حجاج به ایران با راه جبل.
تاریخ 1316/ 35/ 8/ 7- 7
- نامه درخواست اعزام مأمور به سامرا برای رسیدگی به امور حجاج با در نظر گرفتن مواجب مقرر برای وی.
تاریخ 1316/ 35/ 8/ 24- 24
- گرفتن حق گمرک از زوار و حجاج ایرانی.
23 ربیع الاول 1317، 841/ 6/ 11- 42، اسناد سیاسی، جلد 5، ص 34
- نامه سفارت ایران در استانبول به وزارت خارجه درباره تسهیلات مسافرت حجاج: به مناسب نزدیکی زمان حج فرامین چندی در توصیه حجاج از طرف سلطان به عهده ولایت بغداد، شام و طرا بوزان وارزروم صادر کرده (جلد 5، ص 42).
رفتن حجاج ایرانی از راه شام و حلب به مکه طبق قرارداد های عثمانی و ایران
تاریخ 1317-/ 4/ 1/ 107- 107
- ممنوعیت حرکت حجاج ایرانی از راه جبل و رهسپار شدن آنان از راه شام.
تاریخ 1317/ 4/ 1/ 1061- 106
- حکم تحریم راه جبل.
تاریخ 1317/ 4/ 1/ 3- 3
- عزیمت حجاج از راه شام- حلب به مکه، طبق قرار داد میان ایران و عثمانی.
تاریخ 1317/ 4/ 1/ 106- 106
- مراقبت کارپرداز ایران از عبور حجاج از راه جبل.
تاریخ 1317/ 4/ 1/ 208- 208
- وصول کتابچه قوانین حج ایرانی مصوب مجلس عثمانی.
1- فصلنامه میقات حج، 48، صص 118- 105
ص: 49
تاریخ 1317- 4/ 3/ 49- 49
- سواد نامه ایجاد تسهیلات در خاک عثمانی، به منظور عزیمت حجاج ایرانی به مکه.
تاریخ 1317/ 6/ 9/ 17- 17
- سواد نامه درخصوص بهبود رفتار عثمانی در مدینه و مکه با اتباع ایرانی و بیش از 35 سند در این باره.
تاریخ 1317/ 6/ 29 10- 29
- ارسال مراسله سفارت عثمانی درمورد ابتلای یکی از حجاج بصره به طاعون و لزوم انجام تحقیقات و ارسال جواب در این زمینه و هفت سند دیگر در این خصوص.
تاریخ 1317/ 16/ 7/ 31- 31
- تقاضای ارسال درجه و نشان احمد رفعت پاشا والی و فرمانده عساکر حجاز به دلیل حسن نیت و مساعدت با حجاج.
تاریخ 1317/ 20/ 15/ 39- 39
- کشیدن خط تلگراف توسط دولت عثمانی از شام به مکه و مدینه برای امور تسهیلات حجاج و شش سند درباره آن و کشیدن راه آهن به مکه و مدینه و جمع‌آوری اعانات مسلمین برای این امر و درخواست مذاکره با علما، تجار و عمال مملکت برای کمک.
تاریخ 1317/ 4/ 2/ 194- 193
- درباره تأمین معاش اطبای که برای معاینه حجاج راهی به نجف از طریق جبل
.Tarih h 20 /S /8131 /,A .MKT .MHM ,085 /42
- پاسخ نامه علاء الملک در باب شکایت حجاج به شیخ الاسلام به وزارت خارجه:
از مأمور جده عکامها پلیس نداشتند و شکایت از حمال و قایق‌چیها که به دلخواه خود از حجاج پول می‌گرفتند. نیز شکایت کنسولگری از حجاج ایرانی که «از مردم ایران هزار به اسم رسم مالیات می‌گیرند ولی به کنسولگری پول نمی‌دهند و می‌گویند که گویا کنسول و مأموران در جده شریک هستند، از کجا و به چه سند، باید به اثبات برسانیم».
15 شعبان 1318، 848/ 592/ 5/ 11- 19، اسناد سیاسی، جلد 5، ص 51
- گزارش گرفتن عوارض اضافه از تذکره از حجاج در ولایت عثمانی و مخصوصاً جده توسط تذکره خانه عثمانی.
تاریخ 1318/ 5/ 8/ 24- 24
- درخواست مذاکره با علمای عثمانی برای ممنوع نبودن عبور و مرور حجاج از راه جبل و بیش از سی سند دیگر در این باره عدم صدور اجازت شیخ الاسلام و درخواست‌های مکرر حجاج.
تاریخ 1318/ 5/ 8/ 41- 41
- خبر کارگزاری ارومیه:
ممانعت دولت عثمانی از ورود حجاج به ایران به خاطر طاعون کرمانشاه کردستان، مذاکره با والی برای صدورمجوز عبور حجاج از این مرز بعد از گذراندن قرنطینه.
تاریخ 1318/ 5/ 8/ 25- 25
- رونوشت کارپرداز بمبئی مبنی بر دستور وصول خسارت اموال غرق شدگان و جلوگیری از رفتن حجاج با کشتی این شرکت.
تاریخ 1318/ 5/ 17/ 110- 110
- درخواست انجام سفارشها به محافظ پاشا در مدینه شیخ الحرم مکه درمورد نصب ضریح در بقیع.
تاریخ 1318/ 19/ 13/ 19- 19
- ضرورت اعانه ایران به دولت عثمانی جهت ارسال راه آهن از شام تا مدینه و مکه، سهیم شدن کشور ایران در این امر خیر.
تاریخ 1319/ 3/ 3/ 48- 48
- درخصوص تاریخ حرکت قافله حج که حجاج ایرانی را نیز در بر می‌گیرند.
Tarih h 52/ L/ 9131, A. MKT, MHM, 285/ 8
درباره رفتن مشارالوزرا به همراه قافله حجاج برای نصب ضریح حرم مطهره.
ص: 50
تاریخ 1319/ 4/ 5/ 2- 2
ورود کشتی همه حجاج از حجاز به استانبول و اظهار رضایت حجاج و تأمین اسباب آسودگی حجاج.
تاریخ 1319/ 5/ 9/ 4- 4
- عدم پیشرفت ساخت راه آهن شام به دلیل تلاش در اشکال تراشی رؤسای مکه و جده به دلیل بهرهمندی از درآمد سرشار از حجاج.
تاریخ 1319/ 5/ 24/ 16- 16
- تأخیر در ورود حجاج ایرانی به واسطه مسدود بودن راه جبل.
تاریخ 1319/ 5/ 24/ 23- 23
- جمع‌آوری اعانه جهت پیشبرد و تبلیغ ساخت راه آهن.
تاریخ 1319/ 5/ 24/ 41- 41
- اعطای یک دستگاه ضریح جهت نصب در مقبره ائمه، حضور بعضی از اشخاص جهت نصب آن.
تاریخ 1319/ 6/ 10/ 27- 27
نامهای مبنی بر اظهار تشکّر و قدردانی از جای امین السلطنه درخصوص ارسال چند دستگاه ضریح مرصع جهت نصب در مقبره ائمه اطهار و صدور اجازه نصب آنها در مدینه و نوزده سند دیگر در این باره.
تاریخ 1319/ 6/ 10/ 28- 28
نامهای مبنی بر حصول آگاهی از اقدامات جناب عالی به خصوص تسهیل مسافرت حجاج ایران عازم از راه ارز روم و فارس و اظهار تشکر.
تاریخ 1319/ 6/ 13/ 54- 54
- عریضه‌ای مبنی بر اظهار رضایت چندین نفر از حجاج ایرانی درخصوص همراه نمودن چند نفر نظامی عثمانی جهت محافظت حجاج در طول راه.
تاریخ 1319/ 6/ 14/ 9- 9
- طاعون در بغداد و اجرای قرنطینه و ایجاد سختی برای زوار و حجاج.
تاریخ 1319/ 30/ 12- 12
- تلگراف گزارش بدرفتاری عثمانی با تبعه ایرانی دارای تذکره بدون دستنویسی مأمورین عثمانی و خبر معمول نبودن پشت نویس تذکره حجاج توسط عثمانیها.
تاریخ 1319/ 24/ 14/ 29- 29
- حمل ضریح و نصب آن در قبور ائمه در مدینه.
20 ذی الحجه 1319، 864/ 92/ 11/ 40 و ذی الحجه 1319/ 863/ 200/ 11- 40
(اسناد سیاسی. جلد 5، ص 935 و 91)
- طلب شاه ایران برای تجدید ساختمان مزار امام حسن* در مدینه، در طرف ایران بیش از ده سند در این خصوص موجود است.
Tarih 02/ M/ 0231, Y. MTV, 922/ 23
- ورود واپور عثمانی به نام «عماره» به استانبول به همراه حجاج، امیر صرّه، فیضی، فائق محمد پاشا و سردار ایران، عبدالله خان.
Tarih h 7/ S, 0231, Y. PRK. ASK, 181/ 38
- مشکلات گریبانگیر حجاج ایرانی درعزیمت و بازگشت از حجاز در گمرک کرمانشاه.
Tarih h 6/ Za 0231, Y. PRK, ESA, 24/ 4
- بیش از سی سند درباره ممنوعیت راه جبل در همین سال (1320) در طرف ایران.
- قرنطینه حجاج ایرانی در بصره، به دلیل وجود کلرا (وبا) در کربلا.
Tarih h 92/ N/ 1231, A. MKT. MHM, 685/ 62
- استرحام عبدالله الموسوی علی ضیاء الله در تسهیل امور حجاج ایرانی.
Tarih h 92/ Z/ 1231, Y. PRK. AZC, 94/ 71
رفتارهای نامناسب انگلیسی‌ها با حجاج ایرانی.
ص: 51
4 محرم 1321/ 865/ 1/ 48/ 11- 7
رعایای دولت علیه که قدرت سفر و شوق زیارت و آستان بوسی ائمه اطهار دارند، به مشهد مقدس رضوی مشرف شوند، ائمه طاهرین نور واحدند. (به خاطر قتل و غارت زوار و حجاج و ناامنی در عراق عرب).
7 شعبان 1321، 876/ 11/ 8
- نامهای مبنی بر انجام اقدامات لازم جهت برداشتن قرنطینه بصره برای عزیمت به حجاج ایرانی و عدم مواظبت برای آنان.
تاریخ 1321/ 6/ 14/ 29- 29
- رونوشت اعلان صدور دستور جلوگیری از تقلب وکلای کشتیهای انگلیس و لزوم مذاکره مستقیم حجاج در بصره با کاپیتان کشتیران انگلیس.
تاریخ 1321/ 8/ 13/ 51- 51
- گزارش فریب خوردن حجاج از وکلای کشتیهای انگلیس
تاریخ 1321/ 8/ 13/ 56- 56
- عزیمت حجاج از راه کوهستان (جبل) و اصرار دولت عثمانی و مشیر پاشا در رفع این تحریم توسط علمای نجف.
تاریخ 1321/ 8/ 13/ 61- 61
ممانعت از حجاج فقرا و ممنوعیت تذکره مجانی.
تاریخ 1321/ 27/ 2/ 25- 25
چپاول یکی از حجاج ایرانی اهل شهر توسط راهزنان در دیر.
ارائه گزارشی از وضعیت جوی و سیاسی تهران به یکی از خانین محلی گیلان در خصوص عزیمت اتابک به مکه و ورود معین الملک به رشت و کاهش تدریجی گرمای هوا.
.Tarih h 62 /R /2231 ,Y .PRK .AZJ ,94 /001
- تلگراف محمد کاظم خراسانی مبنی منع از حرکت مسافرین از راه جبل درصورت عدم تأمین امنیت جان و مال حجاج.
تاریخ 1322/ 6/ 3/ 1- 1
- صدورحکم شرعی درباره عبور حجاج ازراه جبل وپنج سند دیگر دراینباره.
تاریخ 1322/ 6/ 3/ 2- 2
- رضایتنامه حجاج از اقدامات مفخم السلطنه، اظهار امتنان عون رفیق پاشا، امیر مکه.
تاریخ 1322/ 2/ 17- 17
- افزایش تعداد فقیر و درویش در میان حجاج و منع عزیمت آنان در سال بعد جهت نیکنامی دولت.
تاریخ 1322/ 6/ 3/ 19- 19
- مساعدت شریف مکه نسبت به حجاج ایران.
تاریخ 1322/ 6/ 3/ 30- 30
- نامه درخصوص سرقت پول حجاج اردستانی و اصفهانی در سرای کاظمین و رسیدگی به این مسأله.
تاریخ 1323/ 5/ 3/ 5/ 74- 74
- درخصوص حسننام اصفهانی سابقه دزدی ویازحجاج، ممنوعیت سفر وی به مکه به دلیل سرقت و شرارت و اظهار مشارالیه مبنی بر توبه و خریدن یک مغازه به شراکت بایک نفرازاتباع عثمانی، تقاضای شریک عثمانی ویبرای تعیین تکلیفکار.
- چشمگیر بودن تعداد فقرای قدغن در میان حجاج ایرانی، تأکید بر منع عزیمت حجاج بسیار فقیر توسط دولت.
تاریخ 1323/ 6/ 9/ 9- 9
- دیر رسیدن حجاج ایرانی به دلیل تقلب و ضیافت حمله داران، توضیح درآمدن، نحوه استفاده حجاج از قطار و اشکالات آن، عدم احترام به شمانده فر (شمندفر به معنای قطار)، اعزام حمله داران.
تاریخ 1323/ 6/ 9/ 13- 13
ص: 52
- تأکید به حمله داران به جهت ورود حجاج ایرانی همزمان با سایر کاروان جهت ایمن ماندن از شر دزدان.
تاریخ 1323/ 6/ 9/ 15- 15
- گزارش اخذ تعهد از قهوهچیان تبعه ایران در منع تعدی ایشان به حجاج یا مسافرین ایرانی و برقراری مجالس قمار و شرب خمر.
تاریخ 1323/ 7/ 2/ 30 1- 30
- رونوشت دستور اعزام حجاج به امضای تذکره توسط شهبندر عثمانی در بوشهر به جهت جلوگیری از ایجاد مشکل در ممالک عثمانی.
تاریخ 1323/ 21/ 18/ 13- 13
- اندک بودن گروه نصرالله مشیرالدوله، حجاج ایرانی کاظمین به نسبت سالهای قبل.
تاریخ 1324/ 5/ 2/ 59- 59
- ابراز وفاداری در کمال صداقت، برای انجام تعهدات و اقدامات لازم در جشن میهمانی شب منا و عرفات حجاج و اسناد دیگری در این باره.
تاریخ 1324/ 5/ 8/ 11
- استشهادنامه جمعی از حجاج ایرانی درمورد پرداخت کرایه شتر حجاج مکه و موضوع ارزانتر بودن کرایه شترهای ایرانی در برابر سایر کشورها؛ همچون جاوه، مصر، هندوستان و فراهم نمودن تسهیلات کافی برای آنها.
تاریخ 1324/ 5/ 9/ 4- 4
- نیکنام شدن عون رفیق پاشا و مساعدات و مراقبت‌های خاصی درخصوص حجاج ایرانی و همچنین جانشین علی پاشا.
تاریخ 1324/ 5/ 10/ 18- 18
- جلوگیری از عزیمت بدون تذکره اتباع ایران و درخواست منعیت از سفر سادات و فقرا به حج باتوجه به عدم استطاعت مالی ایشان برای انجام مراسم حج.
تاریخ 1324/ 25/ 4/ 29- 29
- بروز مریضی کلرا در مکه و مدینه و جده، صدور تلگراف به بندر خلیج فارس مبنی بردقت در موظبت کامل در مراجعت زوار.
تاریخ 1325/ 6/ 6/ 57- 57
- رونوشت تلگراف درباره لزوم صدور دستور اجرای تحقیقات از حجاج آتابای درخصوص محل توقف ترکمن‌ها و تفنگ‌ها.
تاریخ 1325/ 14/ 11- 11
- آخرین سند ایرانی در تأکید بر لزوم فرستادن یک نفر طبیب به قصر شیرین جهت معاینه تمام حجاج و مسافرین (بروز وبا در استانبول، جده و مکه)، معالجه حجاج در قرنطینه جده، قبل از ورود به ایران.
تاریخ 1326/ 39/ 14/ 1- 1
- تقدیر سفیر ایران در ملاقات با پادشاه عثمانی از فعالیتهای اعماری راه آهن حجاز.
Tarih h 71/ M/ 6231, Y. PRK. BSK, 87/ 33
- شکایت علی بن محمد بن صالح، تبعه ایران که در مدینه با امور حجاج مشغول بوده از مصادره اموال نامبرده از جانب محافظ محمل.
Tarih h 40/ N/ 7231, DH, MUI, 12/
- 1/ 18 ارسال مقدار معین پول برای تسویه حساب حجاج ایرانی و اخذ تدابیر صحی مقتضی پس از ده روز انتظار در مکانی مناسب.
- مکاتبات شخصی خانین گیلان درخصوص پرداخت حقوق گمرکی رسیدگی به حقوق رعایا و نحوه عزیمت به مکه و عتبات.
تاریخ 1328 ق/ 296009663
Tarih 21/ Za/ 8231, DH, ID, 05/
- 1/ 13 عریضه حاج حسین در خصوص عفو خود به عنوان مترجم وکیل کنسولگری ایران و اعلام لزوم اجرای آن به ولایت حجاز.
Tarih 90/ N/ 8231, DH. MUI, 921/ 82
اعزام حجاج ایرانی به بیروت و از آنجا به جده، پس از گذراندن ده روز در راه و مسکنه.
Tarih 10/ Z/ 8231, DH, ID, 78/
- 1/ 10- اعاده اموالِ به سرقت رفته از عبدالغنی آقای ایرانی در راه آهن حجاز.
Tarih 91/ Ra/ 8231, DH. MUI, 21/
- 3/ 14
ص: 53
- تعمیر و بازسازی راههای حج ایرانیان و اهالی عراق همچون سابق.
Tarih 32/ N/ 2331, DH, EUM, 7. Sb
عدم اعتبار قرنطینه جزیره قمران برای حفظ صحت حجاج ایرانی و حجاجی که از جهت بصره به حجاز آمده‌اند و حجاج هندوستان.
پ.Tarih h 21 /N /3331 ,MV .891 /69
تعداد مدت قانونی جمع آوری اسکناس تعین میزان ورود و خروج اسکناس‌های ایرانی، لایحه اجازه استرداد وجوه حجاز
1329 ش شماره سند 240022328 محل سند 319 ث 5 ب آ 1/ 03970013
رونوشت: آیین نامه حج و شرایط عزیمت حجاج، تاریخ ندارد/ ش س 240022934
رسیدگی به امور داوطلبین سفر حج (معاینات پزشکی، دستور العمل ثبت نام، صدور گذرنامه ....) رضاییه- مهاباد. 1354- 55 شمسی/ 250000059 شس
اقداماتی در زمینه اعزام حجاج. 37- 1335 ش/ 250000471 شس
اجازه کمیسیون ارز در مورد فروش ارز به نرخ دولتی به (سید نورالدین) و همراهان جهت سفر به مکه/ بوشهر- شیراز 1320 ش/ شس 290000777
افشای متحد المال محرمانه در مورد منع صدور تذکره جهت زائرین حج توسط حاکم محمره و آگاهی مأمورین شوروی از این موضوع.
1309 ش/ شس 290000846
منع صدور تذکره برای حج به دلیل شیوع امراض مسری در عراق.
1310 ش/ 290003383
نحوه صدور گذرنامه برای حجاج بوشهر.
1329 ش/ 290004508
یک جلد کتاب فلسفهای از مناسک به قلم سید حسین صدر شیرازی.
1342 ش/ 290004885
تشکیل کمیسیون حج صورت جلسه تصویب نامه هیئت وزیران راجع به مقررات حج 1340 ش/ 291001041
اعلان ممنوعیت تشرف اتباع ایرانی به بیت الله الحرام
(اصفهان 1306 ش)/ 291003111
استرداد وجوه اضافه دریافتی از حجاج بابت قیمت بلیت کشتی و مخارج بازگشت.
1304 ش/ 293004291
اعلان ممنوعیت مسافرت به مکه به خاطر نا آرامیهای حجاز (تهران)
1303 ش/ 293004304
راهنمای حج و فلسفهای از مناسک حج
(تاریخ ندارد)/ 293005483
شکایت از جریمه یکی از حجاج در گمرک خسروی 1332
ش/ 293006256
دعوت شدن مردم به امین السلطنه، انتخاب نظام السلطنه برای حکومت خراسان، سفر مکه و فرنگ و ابقا به حکومت قزوین و رقابت حکام.
(تاریخ ندارد)/ 296000326
گزارش مربوط به مراجعت زوار خراسانی از مکه، قتل و غارت آنها توسط محمد خان بانهای.
تاریخ ندارد/ 296004277
نامهای در خصوص مسافرت حجاج به مکه از راه بصره و دریا.
تاریخ ندارد/ 296009002
نامه حسین قلیخان در خصوص بازگشت 84* حجاج آذربایجانی، عزیمت میرزا حسین خان به مدینه، فوت قهوه چی باشی و.
.. تاریخ ندارد/ 296011262
ص: 54
اعلانیهای در خصوص اعزام حجاج به بیت الله الحرام از راه روسیه توسط شرکت کشتی رانی (ستورک) شوروی.
تاریخ ندارد/ 296012110
دست خط ناصرالدین شاه: مخالفت با درخواست علاالدوله جهت عزیمت به عتبات و حج و اظهار رضایت وی از خدمات وی و امین السلطان و عضدالملک
تاریخ ندارد/ 296013091
توجه به ولی محمد میرزا سفر حج معین السلطنه، عزل معتمن السلطنه از وزارت خراسان و معالجات معتمن الاطباء
تاریخ ندارد/ 296013187
لزوم مطلع بودن کارمندان از قانون پرداخت وجه تمبر جهت صدور گذرنامه‌های عادی به حج.
1336 ش/ 297016342
وصیت یکی از ساکنان قریه علی شاه عوض (شهریار) برای خرید حج، روزه و نماز و برپایی مراسم تعزیه.
1299 ش/ 297021716
اعلام وصول وزیر آموزش و پرورش در خصوص دریافت عکس محمد رضا پهلوی در لباس احرام
1347 ش/ 297030316
معرفی و اعزام سیصد نفر از پیشآهنگان به سازمان اوقاف جهت شرکت در مراسم حج
1352 ش/ 2970035286
گزارش تلاش حکام سعودی برای تشکیل کنگره خلافت اسلامی و موضع ایران در قبال آن (عربستان- مصر) 1304 ش/ 310000192
تأسیس خط هوایی جهت حمل و نقل حجاج از مصر به حجاز و تقاضای سفارت مصر مبنی بر درج اعلان در روزنامه های ایران در این زمینه.
ژ 1316 ش/ 310000406
آیین نامهها و تصویب نامههای مربوط به بهره برداری از املاک خالصه و واگذاری تعدیل مال الإجاره مستغلات، چگونگی تأمین اثاث حجاج
1329 ش/ 230000843
ارسال اعلامیه دولت سعودی در مورد تخفیف مالیات حجاج به ادارات گمرک
1319 ش/ 2400003586
منع اعزام حجاج به عربستان به درخواست انگلیس و به بهانه- مشکلات
1322/ 240014540
آیین نامه امور حج 1330
/ 240014911
اعلانیه: اعتراض به تعدّیات و تجاوزات وهابیان عربستان به بقاع متبرکه، تشکیل کمیسیون حرمین شریفین به منظور رسیدگی به فجایع مزبور.
1305 ش/ 310001318
)