فدک، صدقه نیست‌

ص: 86
دو:
آیه سوره مبارکه احزاب (أُولُوا الأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَی بِبَعْضٍ) (1)
که طبقات ارث را تبیین می‌کند، شامل انبیا هم می‌شود.
سه:
قصه
«وَرِثَ سلیمانُ داود» (2)
درباره خصوص نبوّت است.
چهار:
اینجا هم (
... وَلِیّاً* یَرِثُنی وَ یَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوب
) (3) ظاهرش، مال است.
برای اینکه «ارثِ نبوّت» یا «ارث علم» یا «ارث حکمت» قرینه می‌خواهد.
وقتی عرفاً گفتند ارث، یعنی «مسأله مال». فلان کس ارث برد، فلان کس وارث است؛ یعنی مال. درست است که می‌شود گفت «فلان شخص وارث علم فلان کس است»، «وارث حکمت فلان کس است» ولی معالقرینه است. با قرینه می‌شود ارث را در مسائل علم و حکمت مطرحکرد؛ ولی بی‌قرینه، همان مسأله ارث مال است. در لغت اینگونه است، در عرف اینگونه است و اعتبار عقلا هم این طور است. پس این چهار دلیل نشان می‌دهد که انبیا همانند افراد دیگر مشمول این عموم و اطلاقات هستند.
مهم‌تر از همه استدلال صدّیقه کبری- سلام الله علیها- در حضور همه مهاجر و انصار با اطّلاع وجود مبارک امام زمانش یعنی علی بن ابی‌طالب- سلام الله علیه- است. حضرت باخبر بود که وجود مبارک صدیقه کبری (س) چگونه دارند احتجاج می‌کنند. یکی از کسانی که این خطبه را حفظ کرد و نقل کرد زینب کبری- سلام الله علیها- بود که این خطبه را حفظ کرده بود و برای دیگران نقل کرد. یکی از رُوات این خطبه زینب کبری- سلام الله علیها- است.
الآن شما ملاحظه بفرمایید این خطبه نورانی حضرت، از چند بخش تشکیل می‌شود و از چند جهت حضرت استدلال می‌کنند ... بعد از حمد و ثنا و توحید الهی و وحی و نبوت و ... به مسأله ارث می‌رسند که خطاب به مهاجر و انصار فرمود
: «أَیُّهَا الْمُسْلِمُونَ، أَ أُغْلَبُ عَلَی إِرْثِی! یَا ابْنَ أَبِی قُحَافَةَ، أَ فِی کِتَابِ اللَّهِ أَنْ تَرِثَ أَبَاکَ وَ لَا أَرِثَ أَبِی؟» (4)
در قرآن آمده که تو ارث می‌بری ولی من از پدرم ارث نمی‌برم؟
(لَقَدْ جِئْتِ شَیْئاً فَرِیًّا) (5) أَ فَعَلَی عَمْدٍ تَرَکْتُمْ کِتَابَ اللَّهِ وَ نَبَذْتُمُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِکُمْ إِذْ یَقُولُ (وَ وَرِثَ سُلَیْمانُ داوُدَ) (6)
وَ قَالَ فِیمَا اقْتَصَّ مِنْ خَبَرِ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا
(ع)
إِذْ قَالَ
(فَهَبْ لی مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا* یَرِثُنِی وَ یَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ)
؟ (7) و (8)
پس این آیاتی است مربوط به انبیا که ارث می‌برند.
و همچنین
«وَ قَالَ:
(وَ أُولُوا الأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فی کِتابِ اللَّه
) (9)
وَ قَالَ:
(یُوصیکُمُ اللَّهُ فی أَوْلادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنْثَیَیْن
) (10)
وَ قَالَ:
(إِن تَرَکَ خَیراً الْوَصِیةُ لِلْوَالِدَینِ وَالأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَی الْمُتَّقِینَ
) وَ زَعَمْتُمْ أَنْ لَا حُظْوَةَ لِی وَ لَا إِرْثَ مِنْ أَبِی وَ لَا رَحِمَ بَیْنَنَا أَفَخَصَّکُمُ اللَّهُ بِآیَةٍ أَخْرَجَ أَبِی
(ص)
مِنْهَا». (11)
آیه خاصّی داریم، دلیل مخصوصی داریم که پدرم ارث نمی‌گذارد؟! بعد هم آن جمله جگرسوز را فرمود که: مسأله در و پیکر زدن با [دردناک بودنِ] این جمله اصلًا قابل قیاس نیست! فرمود: شما هیچ دلیلی ندارید که مرا از ارث محروم کنید، مگر اینکه بگویید معاذالله ...! نقل نکنم.
خوب، در جمله‌های بعد، این خطبه را ادامه می‌دهد، بعد از یک صفحه می‌فرماید:
«أَ أُهْضِمَ تُرَاثُ أَبِی»
به مردم خطاب کرد:
«وَ أَنْتُمْ بِمَرْأًی مِنِّی وَ مَسْمَعٍ» (12)
همه‌تان حاضرید. دارید می‌بینید ارث مرا دارند هضم می‌کنند.

---

1- انفال: 75؛ احزاب: 6
2- نساء: 11
3- نساء: 11
4- بحارالأنوار، ج 29، ص 226
5- نساء: 11
6- نمل: 16
7- مریم: 6- 5
8- بحارالأنوار، ج 29، ص 226
9- انفال: 75
10- نساء: 11
11- مستدرک‌الوسائل، ج 17، ص 142
12- بحارالأنوار، ج 29، ص 226