أَعَزَّ اصطباری و أجری دموعی
وقوفی ضحی فی بقاع البقیع
از صحابه راستین پیامبر خدا (ص) که در بقیع آرمیدهاند، برخی در کنار و همراه آن حضرت بودند و پیش از رحلتش دنیا را وداع کرده، یا به شهادت رسیدند و تعدادی از آنان، سالها پس از رحلت پیامبر زیستند و همچنان راه و سیره و آرمانهای آن حضرت را پاس داشتند و سرانجام اندکی از بزرگان ایشان، نسبت به اهل بیت: وفادار ماندند و راه انحراف نپیمودند.
در بخشهایی که گذشت (شمارههای 70- 65)، در باره شرح حال آن شخصیتها پژوهش و بررسی کردیم. اکنون در بخش پایانی (هفتمین بخش) به بررسی زندگی چند تن دیگر از صحابه صادق میپردازیم و به دلیل قلّت منابع و ناپیدایی ذکر یارانی از این دست در منابع و متون تاریخی و صعوبت بیش از حد یافتن این شخصیتها در مطاوی تاریخی و به دلیل غبار ضخیمی که بر چهره چنین یارانی کشیده شده، این موضوع را با همین نوشتار به آخر برده و از شماره آینده، در ادامه این پژوهش، به ذکر و یاد کرد صحابهای خواهیم پرداخت که بسیاری از آنان از نیمه راه برگشتند، برخی سکوت و انزوا پیشه کردند و گروهی باکمال تأسف، رو در روی حقیقت ایستادند و به قربانی فضیلتها کمر بستند و آرمان نبی گرامی را به فراموشی سپردند:
35. عبدالله ابن امّ مکتوم
نامش عبدالله فرزند عمرو است. او در مکه به دنیا آمد و در همان شهر زیست تا آنکه پیامبر خدا (ص) رسالت یافت و مبعوث گردید. پس از شنیدن دعوت پیامبر، به جمع یاران آن حضرت پیوست
1- بحار الأنوار، ج 80، ص 111
2- بهاء الدین محمد بن حسن بن محمد اصفهانی، معروف به فاضل هندی، کشف اللّشام، منشورات مکتبه المرعشی، 1405 ه-. ج 1، ص 207
3- شیخ یوسف بحرانی، الحدائق الناظره، ج 7، مؤسسه النشر الاسلامی بقم، بیتا، ص 338
1- همان، ج 4، ص 219
2- همان، ج 4، ص 220
3- جمال الدین ابن الحسن بن یوسف بن علی بن المطهر المعروف بحلّی، تذکره الفقها، مکتبه الرضویه، بیتا، ص 179
4- الشیخ علی الاحمدی المیانجی، مکاتیب الرسول، مرکز تحقیقات الحج، 1998 م. ص 49
1- علامه حلّی، پیشین، ج 2، ص 573
2- سید محسن حکیم، مستمسک العروه الوثقی، ج 4، بینا، بیتا، ص 25
3- عبس: 4- 1
1- محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 17، داراحیاء التراث العربی، 1983 م. 1403 ه-. ص 78
1- سید محمدباقر حجتی، کشف الفهارس، انتشارات سروش، 1370 ش، ص 132
2- عبد الرحمان بن محمد بن مخلوف الثعالبی، تفسیر الثعالبی، ج 5، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1997 م. ص 254
3- ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 3، داراحیاء التراث العربی، 1996 م. ص 214
1- ابن عبد البرّ، الاستیعاب فی معرفه الأصحاب، ج 1، ص 400
2- ابن اثیر جزری، اسدالغابه، ج 3، داراحیاء التراث العربی، 1994 م. ص 224
1- حسن بن ابی الحسن دیلمی، اعلام الدین فی صفات المؤمنین، مؤسسه آل البیت، بیتا، ص 332
1- ابن اثیر جزری، اسد الغابه، پیشین، ص 229
2- معنی معجزات الأنبیا، مرکز الرساله، بیتا، ص 239
1- ابن اثیر جزری، اسد الغابه، ج 4، ص 322
2- ابو زید عمر بن شبه النمیری البصری، اخبار المدینه المنوره، ج 2، ص 463
1- محمد بن حبان، الهیثمی، موارد الظمآن، بیتا، بینا، ص 319
1- ابن عبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی، تفسیر القرطبی، ج 12؛ دار احیاء التراث العربی، 1405 ه-. ص 89
2- محمد بن یوسف الصالحی الشامی، سبل الهدی و الرشاد، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1993 م، ص 95
1- ابن عبدالله حاکم نیشابوری، مستدرک، ج 3، دارالمعرفه بیروت، لبنان، بیتا، ص 483
2- ابن اثیر جزری، اسد الغابه، ج 5، داراحیاء التراث العربی، 1994 م. ص 252
3- محمد علی عالمی، پیغمبر و یاران، ج 2، انتشارات دانش قم، 1346، ص 282
1- ابن اثیر جزری، اسد الغابه، پیشین، ج 2، ص 40
2- محمد علی عالمی، پیشین، ص 283
3- محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 19، داراالکتب العلمیه، بیروت، 1998 م، ص 19
1- أبو محمد علی بن أحمد بن سعید بن حزم الأندلسی القرطبی الظاهری، المحلّی، ج 10، دارالفکر، بیتا، ص 201
2- ابو جعفر محمد بن حسن طوسی، الخلاف، مؤسسه النشر الاسلامی، 1417 ه-. ص 212
3- جمال الدین حسن بن یوسف، علی بن مطهر الحلّی، تذکره الفقها، مکتبه المرتضویه، بیتا، ص 128
4- ابی زکریا محی الدین النووی، شرح المهذب، دارالفکر، بیتا، ص 246
1- اسد الغابه، ج 1، ص 278
2- ابو عبدالله الحاکم النیسابوری، المستدرک، دارالمعرفه، بیروت، لبنان، بیتا، ص 483