اوج گرفتن انسان در حج‌

ص: 144
دعوت خداوند را اجابت می‌کند. «إِنَّ الحَمدَ» ی عنی این‌که همه چیز از توست، همه چیزهایی که انسان را سرگرم و از خدا غافل می‌کند، از او گرفته می‌شود تا به حسب ظاهر مجرد شود. حتی لباس انسان هم نباید دوخت داشته باشد. وقتی مجرد شد و لباس احرام پوشید، باید لبیک بگوید؛ زیرا حقیقت احرام این است که انسان لبیک بگوید و دعوت حق را اجابت کند. طواف که یکی دیگر از اعمال حج است، به دور خانه‌ای انجام می‌شود که از آنِ خداوند است و محور طواف‌ها باید خداوند باشد و اگر انسان یک گام برخلاف دستورات خداوند بردارد، باید طواف را اعاده کند و همه این دستورات و اسراری که در حج وجود دارد، در واقع برای این است که انسان ساخته شود. عمل به دستورات خداوند خارج شدن از منجلاب است.
مثلًا برای زنده‌کردن سنت حضرت ابراهیم (ع) که به شیطان سنگ می‌زد. باید به شیطان سنگ بزنیم و او را از خودمان دور کنیم و این کاری بود که حضرت ابراهیم (ع) انجام داد تا از مزاحمت شیطان جلوگیری‌کند؛ زیرا شیطان از انسان نمی‌ترسد و درهمه‌جا مانعی برای انسان است و قسم خورده که از عبادت انسان جلوگیری کند. وقتی شیطان این حرف‌ها را می‌گوید- طبق نظریه علامه طباطبایی (قدس سره) که وقتی کسی چیزی را نفی نمی‌کند، علامت این است که آن را قبول کرده است- خداوند، حرف شیطان را نفی نمی‌کند؛ یعنی آن را قبول می‌کند، اما به او می‌گوید: تو نمی‌توانی به بندگان واقعی من کاری داشته باشی. انسان به کمک وسیله‌ای اوج گرفته و به طرف بالا می‌رود، ولی جاذبه زمین باعث می شود که سقوط کند. اما انسان باید آن قدر اوج بگیرد تا جاذبه زمین بر او اثر نکند. شیطان هم انسان را جذب می‌کند؛ مگر این‌که انسان از منطقه جاذبه شیطان بالاتر رود. جسم انسان نمی‌تواند به بالا برود؛ زیرا انسان مانند پیغمبر نیست که معراج جسمانی داشته باشد و از طریق روح می‌تواند اوج بگیرد. شیطان هم با روح انسان کار دارد؛ ولی وقتی روح انسان اوج بگیرد، دیگر شیطان به او کاری ندارد. امّا برای اوج گرفتن روح باید مراحل زیادی را طی کرد و پشت سرگذاشت. تا انسان این‌جاست گرفتار شیطان است. انسان با انجام اعمال عبادی می‌تواند بالا برود و از تیررس شیطان دور شود.
از جمله اعمالی‌که بسیار سریع انسان را به مقام والا می‌رساند و شیطان دیگر نمی‌تواند به او دسترسی داشته باشد، حج است. حج آن قدر انسان را بالا می‌برد تا انسان خدایی و «عبدالله» می‌شود و شیطان با همه هیبتش ذلیل می‌گردد. خداوند می فرماید: اگر تو بزرگ شوی، شیطان در برابر تو کوچک می‌شود. شیاطین- جنّی و انسی- با عبدالله کاری ندارند؛ ولی اکثریت انسان‌های روی زمین تحت تأثیر شیاطین هستند و به وسیله آن‌ها اسیر شده‌اند. حتی حج هم تغییر حالی در آنان ایجاد نمی‌کند و این بدان جهت است که آگاهی کاملی از اعمال و مناسک حج ندارند؛ زیرا از سرّ طواف و سنگ زدن و ... آگاه نیستند. پس باید به عمق قضایا برویم. انسان باید ساعی و خستگی ناپذیر باشد. وقتی ابراهیم (ع) هاجر و فرزندش را در آن بیابان می‌گذارد، آن‌ها با سعی و تلاش به آب حیات می‌رسند. هاجر در این مسیر می‌رفته و می‌آمده (سعی می‌کرده) است تا از زیر پای اسماعیل آب می‌جوشد. اگر می‌خواهیم آب حیات نصیبمان شود، باید مانند هاجر باشیم، باید کوشش کنیم.
خداوند وعده داده است‌که اگر انسان سعی کند، او را به هدف می‌رساند و خیلی‌ها به هدف رسیده‌اند و دستورات الهی را آن‌گونه که خداوند فرموده، انجام داده‌اند.
انبیا می‌خواهند به انسان بفهمانند که برای آن دنیا، اعضا و جوارحی لازم است و باید این اعضا را با تعبد و از جمله انجام اعمال و مناسک حج که البته مهم‌تر هستند به دست آورد.