اصحاب صُفّه‌

ص: 78
می‌پرسید. یک روز که به آنان سر می‌زد یکی را دید که کفش خود را پینه می‌زند و دوّمی را دید که جامه‌اش را وصله می‌کند و سوّمی را مشاهده کرد که موهای سرش را نظافت می‌کرد و رسول خدا صلی الله علیه و آله هر روز برای هر کدام از ایشان یک مدّ خرما تقسیم می‌کرد.
مردی از ایشان بپاخاست و گفت: ای رسول خدا صلی الله علیه و آله این خرماهایی که شما به ما می‌خورانید شکم‌های ما را می‌سوزانید. رسول خدا فرمود: بدانید اگر می‌توانستم دنیا را به شما می‌خوراندم ولی شما پس از من می‌مانید و هر صبح و شام غذاهای رنگارنگ و ظرف‌های زیاد پر از طعام خواهید داشت. برخی از شما صبح سفره‌ای چهارگوش و پهن گشاید و شب سفره‌ای دیگر. شما خانه‌هایی بزرگ می‌سازید و همانند کعبه آن را بلند و آراسته بالا می‌برید.
یکی از آن اصحاب صفّه بلند شد و گفت: ای رسول‌خدا، من به آن زمان راغبتر و علاقمندترم، آن زمان کی فراخواهد رسید. رسول‌خدا صلی الله علیه و آله فرمود: شما در این زمان، بهتر از آن زمان هستید اگر شکم خود را از حلال پرکرده باشید بیم آن است که از حرام هم پر کنید. (1) و در تفسیر علی بن ابراهیم آمده است: در مدینه مردمی بینوا و تهی‌دست زندگی می‌کردند که به آنان یاران صفّه می‌گفتند و رسول خدا صلی الله علیه و آله آنان را در زیر سایبانی پناه داده بود و شخصاً به وضعشان می‌رسید و گاهی برایشان خوردنی می‌برد و مأنوس و همنشین می‌شد.
رسول خدا اصحاب صفّه را خیلی به خود نزدیک می‌کرد و وقتی دارایان و صاحبان ثروت چنین وضع را می‌دیدند ایراد می‌گرفتند و می‌گفتند اینان را از خود دور کن.
روزی یکی از همان یاران صفّه نزدیک رسول‌خدا نشسته بود و خیلی خود را به رسول‌اللَّه چسبانده و صحبت می‌کرد. یکی از انصار آمد و با فاصله زیاد نشست. رسول‌خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
جلوتر بیا. او نیامد. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: شاید می‌ترسی که فقر او به تو بچسبد؟! انصاری گفت:
ای رسول‌خدا، این گدا و گرسنه‌ها را از خود دور کن! آیه نازل شد: ولا تطرد الذین یدعون ربّهم بالغداة والعشی یریدون وجه ...؛ (2) «و کسانی را که شب و روز پروردگارشان را می‌خوانند و جز رضایت خدا را نمی‌خواهند، از خود مران. از حساب ایشان چیزی بر تو نیست و از حساب تو هم چیزی برایشان نیست. مبادا که ایشان را طرد کنی و از ستمکاران باشی. و شأن نزول این آیه، اهل صفّه‌اند. (3) و از ابن عباس نقل شده است که وقتی آیه للفقراء الذین احصروا فی سبیل اللَّه لا یستطیعون ضرباً فی الأرض یحسبهم الجاهل أغنیاء من التعفّف لا یسألون النّاس الحافاً .. (4) 

---

1- محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 22، ص 310 و ج 70، ص 128 و ج 72، ص 38. چاپ افست مؤسسة الوفاء، بیروت.
2- انعام: 52
3- بحار الانوار، ج 17، صص 82 و 81 و همان کتاب، ج 22، صص 66 و 67
4- توبه: 273