نگاهی به مطبوعات عربستان‌

نوع مقاله : از نگاهی دیگر

موضوعات


آشنایی با فتاوای وهابیان
توسل به انبیا
پرسش: توسّل به انبیا به‌منظور تقرّب به خداوند چه حکمی دارد؟
پاسخ شیخ عبدالعزیز بن باز مفتی کل عربستان: توسل به اولیا اللَّه چند قسم است:
1- درخواست انسان از ولیّ زنده است که برای او دعا نماید تا وسعت رزق، شفا از مرض، هدایت و توفیق یابد. این نوع جایز است به‌طوری‌که در ایام تأخیر در نزول باران از پیامبر صلی الله علیه و آله درخواست دعا می‌کردند و پیامبر صلی الله علیه و آله نیز دعا فرموده و باران می‌بارید.
2- این‌که مسلمانی دوستی و علاقه‌اش را به پیامبر وسیله تقرب به خدا قرار دهد و بگوید:
«اللّهمّ انّی أسألک بحبّی لنبیّک و اتباعی له و بحبّی لأولیائک ان تعطینی ...».
این نوع توسل نیز جایز است چرا که توسل بنده به پروردگارش به‌وسیله عمل صالح او می‌باشد.
3- فردی از خداوند درخواست و طلبی نماید و او را به جاه انبیا مثلًا جاه پیامبر صلی الله علیه و آله و یا جاه حسین علیه السلام قسم دهد.
هرچند جاه پیامبر صلی الله علیه و آله بسیار بزرگ است ولی این جاه سبب شرعی برای استجابت دعا نبوده و لذا جایز نیست.
4- بنده، پروردگارش را قسم به ولیّ و یا نبی او داده و مثلًا بگوید: «اللهمّ انّی اسألک کذا بولیک فلان أو بحق نبیّک فلان». 

ص: 197
این نوع توسل نیز جایز نیست. وقتی قسم مخلوق بر مخلوق ممنوع است لذا این قبیل قسم برخدا، به‌طریق اولی ممنوع است!
نشریه «المسلمون»- شماره 495- 21 صفر 1415
ملاحظه: آنچه در این تقسیم‌بندی قابل توجه است انعطافی است که نسبت به توسل به انبیا و اولیا در پیشگاه خداوند ابراز شده است؛ چرا که عموماً در فتاوای وهابیون. تأکید بر حرمت ذکر انبیا و اولیا در توسّل است. حال وقتی مسلمانی عشق و علاقه‌اش به پیامبر صلی الله علیه و آله را به عنوان وسیله تقرّب به خداوند قرار داده و به اعتراف و تعبیر بن‌باز، عملی صالح و جایز است.
چگونه می‌توان مسلمان متضرّع در درگاه الهی را، که معتقد به قرب اولیا در درگاه حق بوده و عشق و علاقه‌اش به اولیا نیز از این قرب در درگاه حق نشأت می‌گیرد، توجیه نمود که اگر خدا را به «علاقه و عشق است به پیامبر صلی الله علیه و آله» قسم دادی بسیار خوب است ولی اگر خدا را به «منزلت و مقام پیامبر صلی الله علیه و آله» قسم دادی کفر و شرک است؟!
طواف در حجر اسماعیل
3- پرسش: حکم طواف از داخل حجر اسماعیل چیست؟
پاسخ: تعبیر حجر اسماعیل اشتباه است؛ زیرا این حجر نه از اسماعیل است و نه اسماعیل آن‌را می‌شناسد بلکه از کارهای قریش است وقتی نسبت به بنای کعبه اقدام نمودند، پول کافی برای ساخت کعبه بر اساس پایه‌هایی که حضرت ابراهیم گذاشت نیافتند لذا این قسمت را به‌صورت حجر درآوردند و همچنین حطیم نیز خوانده می‌شود چون از کعبه بریده شده است.
بنابراین طواف از داخل آن جایز نیست.
4- پرسش: حکم تلفظ نیّت در نماز یا وضو چیست؟
پاسخ: بدعت است و از پیامبر صلی الله علیه و آله و صحابه چیزی در این رابطه نقل نشده است. محل نیّت قلب است و به‌هیچ وجه نیازی به تلفظ آن نیست.
«حق» منحصر به مذاهب اربعه نیست
شیخ محمد بن صالح العثیمین عضو هیأت کبارالعلمای سعودی و استاد دانشگاه امام محمد بن سعود امارت قصیم می‌گوید:
«حق» منحصر به این مذاهب چهارگانه معروف نیست و ممکن است «حق» در غیر اینها باشد. و اجماع این چهار مذهب در 
ص: 198
مسأله‌ای از مسائل، اجماع همه امت نیست.
وی در ادامه می‌افزاید: بدون شک مذهب امام ابی‌حنیفه، مذهب امام احمد، مذهب امام شافعی و مذهب امام مالک و غیر آنان از علمای دیگر، هم قابلیت خطا دارد و هم قابلیت صواب.
(هفته‌نامه «المسلمون»، شماره 657، مورخ 4 جمادی‌الاولی 1418 برابر 14/ 6/ 76).
امامت بچه
سؤال: حکم امامت نماز توسط بچه زیر 10 سال که قرائت وی بهتر از دیگران است چیست؟
پاسخ شیخ عبدالعزیز آل شیخ نایب مفتی کل عربستان: چنانچه این بچه آشنا به احکام نماز و مراقب طهارت و نماز خود باشد در امامت نماز توسط او مشکلی نیست برای این‌که عمر بن سلمه در سن 7 سالگی امامت نماز را برعهده داشته است.
نشریه «المسلمون»- شماره 661- 2 جمادی‌الاخر 1418
ملاحظه: یکی از انتقادات برخی از اهل‌سنت نسبت به شیعیان، ایجاد ابهام در خصوص امامت امام زمان (عج) و امام جواد علیه السلام در سنین کودکی است. در حالی‌که اصل امامت بچه را در نماز پذیرفته‌اند. طبعاً وقتی یک بچه عادی شرعاً بتواند امامت نماز را عهده‌دار باشد امامت جامعه توسط فرزندان نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام که متصل به منبع فیض الهی و برخوردار از علم لدنی و آراسته به عصمت وجودی می‌باشند، امری پذیرفتنی و منطقی است.
حرمت کوتاه کردن موی زنان
سؤال: چنانچه خانمی موهای سر خود را صرفاً برای تزئین و خشنودی همسرش کوتاه نماید و هیچ‌گونه قصد شباهت یافتن به مردان و کفار را هم نداشته باشد چه حکمی دارد؟
پاسخ شیخ عبداللَّه بن جبرین عضو شورای افتا: جایز نیست. اصلًا در کوتاه کردن مو، زیبایی وجود ندارد بلکه زیبایی در بلند نگاه داشتن مو و عنایب به آن می‌باشد. درخصوص تشبیه به کفار نیز قبل از آمدن زنان غرب و کفّار به کشورهای اسلامی، بانوان عرب موی خود را کوتاه نمی‌کردند بلکه بر بلند ساختن مو، اهتمام داشتند.
نشریه «المسلمون»- شماره 528- 16 شوال 1415 
ص: 199
ملاحظه: نمونه این فتوا از دیگر علمای وهابی نیز نقل شده که مطلقاً کوتاه کردن موی سر بانوان را حرام می‌دانند.
جواز نماز بر قبر
پرسش: بعد از دو ماه، از مرگ پدرم مطلع شدم وقتی به شهر خود رسیدم نماز میت را بر قبر او خواندم حکم آن چیست؟
شیخ صالح بن فوزان: نماز خواندن بر قبر مانعی ندارد و حضرت رسول‌اللَّه صلی الله علیه و آله نیز برای مرده‌ای که بر خواندن نماز میت برای او قبل از دفن، موفق نمی‌شد آن نماز را بر قبر او می‌خواند، البته مدت مشخصی نیز برای خواندن نماز بر روی قبر تعیین نشده است، پس هر وقت امکان باشد بر روی قبر می‌توان نماز میت را خواند.
«المسلمون، ش 668»
دویدن برای رسیدن به نماز جماعت
1- پرسش: اگر امام در رکوع باشد آیا جایز است سرعت گرفتن برای رسیدن به نماز جماعت؟
پاسخ: تند رفتن برای رسیدن به نماز نهی شده است. برای این‌که پیامبر صلی الله علیه و آله به ما امر فرموده است که با وقار و آرامش حرکت کنیم و از سریع رفتن نهی کرده است. البته برخی از اهل علم ایرادی بر تند رفتن نگرفته‌اند. خلاصه آن‌که حرکت با وقار و سکینه، افضل است حتی اگر واهمه داشته باشد که به رکعت نماز نمی‌رسد و این از حدیث مستفاد می‌شود.
2- پرسش: حکم استخدام فردی برای قرائت قرآن کریم جهت هدیه به روح میت چیست؟
پاسخ: این کار بدعت بوده و هیچ اجری برای قاری و همچنین برای مرده ندارد بلکه یک عمل بیهوده است که فقط تلف شدن اموال ورثه را موجب می‌شود.
نایب مفتی سعودی همایش یادبود تولد رسول اکرم صلی الله علیه و آله را بدعت می‌داند
شیخ عبدالعزیز بن عبداللَّه آل شیخ، نایب مفتی سعودی، می‌گوید: گردهمایی در شب 12 ربیع‌الاول برای یادبود تولّد حضرت رسول صلی الله علیه و آله و گفتگو در آن شب از کارهای آن حضرت و خواندن شعر و سرود و جشنهایی که برخی از مردم بدین مناسبت برپا می‌کنند همه‌اش بدعت است و هیچ دلیلی ندارد و هرگز مثل این مراسم در زمان خود حضرت رسول اللَّه صلی الله علیه و آله نبوده و اصحاب هم این برنامه‌ها را نداشته‌اند. 
ص: 200
همچنان که خلفای راشدین از روز و سال و مکان رحلت حضرت رسول صلی الله علیه و آله آگاهی داشتند ولی برای این گردهمایی‌ها هیچ گونه ارزشی قائل نبودند.
(روزنامه عکاظ، مورخ 7 ربیع الاول 1418، برابر با 21/ 4/ 76)
ملاحظه: این که مثل این گردهمایی‌ها در زمان حضرت رسول صلی الله علیه و آله و یا زمان خلفای اوّل- بر فرض اثبات و به هر علّت- نبوده حرفی است و این که کارها بدعت باشد و گناه حرفی دیگر، در صورتی که غالب این همایشها و شعر و سرودها و سخنرانیهایی که به این مناسبت انجام می‌شود، تعزیز و تکریم آن حضرت و تعظیم شعائر اسلامی و مورد تمجید خدای سبحان در قرآن کریم است.
سوگند به کعبه از نظر بن‌باز
شیخ عبدالعزیز بن‌باز مفتی کل عربستان سعودی می‌گوید: سوگند به کعبه و مخلوقات دیگر، جایز نیست، به خاطر حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله که فرموده: «من کان حالفاً فلیحلف باللَّه او لیصمت» (که بر صحت آن اتفاق نظر است). و «من حلف بشی‌ء دون اللَّه فقد أشرک» (احمد با سند صحیح آن روایت کرده) و «من حلف بغیر اللَّه فقد کفر أو أشرک»، (ابوداود و ترمذی آن را با سند صحیح نقل کرده‌اند.) و احادیث در این‌باره فراوان است. بر این اساس، سوگند به کعبه، امانت، پیامبران و غیر آنها از سایر مخلوقات، حرام است و سوگند شرعی فقط سوگند به اللَّه است. همچون واللَّه، باللَّه، تاللَّه و یا سوگند به غیر اسم جلاله از دیگر اسمها و صفات خداوند؛ همچون رحمن، رحیم، مالک‌الملک، حیاةاللَّه، علم‌اللَّه و .... و پیامبر صلی الله علیه و آله بسیار اینگونه قسم می‌خوردند:
«و الذی نفسی بیده».
(هفته‌نامه «العالم‌الاسلام»، شماره 1521، مورخ 14 جمادی‌الأولی 1418، برابر با 24/ 6/ 76).
عنوان «اهل سنّت و جماعت»
شیخ محمّد بن صالح عثیمین عضو هیأت کبار العلمای سعودی ادعا می‌کند که اهل سنّت و جماعت، تنها کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده است و پس از حضرت رسول صلی الله علیه و آله، که امّت هفتاد و سه فرقه تقسیم شدند، و همه‌شان اهل آتشند جز یک فرقه؛ آن فرقه همانهایی هستند که در خط حضرت رسول صلی الله علیه و آله و اصحاب او می‌باشند و آن فرقه همان اهل سنّت و جماعتند و این عنوان نیاز به توضیح ندارد و 
ص: 201
خود این لقب برهان بر این است که آنان متمسّک به سنت و طرفدار اجتماعند!
(هفته‌نامه المسلمون، شماره 647، مورّخ 22 صفر 1418، برابر با 6/ 4/ 76)
بدعت از دیدگاه مکتب خلافت
1- می‌گویند یکی از امتیازات اهل سنت ملتزم بودن به هدایت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و اجتناب از هر بدعت است. در صحیح مسلم از جابر نقل شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله در خطبه می‌فرمود: «ان خیرالحدیث کتاب اللَّه، و خیر الهدی هدی محمد، و شرالأمور، محدثاتها، و کل بدعة ضلالة» و در سنن نسائی اضافه‌ای دارد: «و کلّ ضلالة فی النار» و در صحیحین از عایشه نقل شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده است: «من أحدث فی أمرنا هذا ما لیس منه فهو ردّ» و در روایتی دیگر: «مَنْ عَمِل عملًا لیس علیه أمرنا، فهو رد». و این حدیث عایشه- چنانکه ابن‌حجر گفته- از اصول اسلام است و چنانکه در فتح‌الباری 5/ 357 آمده قاعده‌ای از قواعد اسلام است.
2- شیخ محمد بن صالح العثیمین عضو هیأت کبارالعلمای سعودی می‌گوید:
«البدعة شرعاً ضابطها التعبد للَّه‌بما لم یشرعه اللَّه» یا «التعبّد للَّه‌تعالی بما لیس علیه النبی صلی الله علیه و آله و لا خلفاؤه الراشدون».
تعریف اول از آیه شریفه «ام لهم شرکاء شرعوا لهم من الدین ما لم یأذن به اللَّه» گرفته شده و تعریف دوم از قول پیامبر صلی الله علیه و آله که فرموده:
«علیکم بسنّتی و سنّة الخلفاء الراشدین المهدیّین من بعدی تمسّکوا بها و عضوا علیها بالنواجذ، و ایاکم و محدثات الأمور».
وی اضافه می‌کند که بدعت در آن چیزهایی است که متعلق به اسماء و صفات الهی می‌باشد یا آن چیزهایی که متعلق به احکام و شریعت خدا باشد. اما در امور عادی‌ای که تابع عادت و عرف است، بدعت در دین مصداق ندارد، گرچه بدعت لغوی است ولی بدعت‌شرعی نیست و این بدعتی نیست که پیامبر صلی الله علیه و آله از آن نهی فرموده است. و اصلًا در دین بدعت حسنه نداریم.
(هفته‌نامه «المسلمون»، شماره 655، مورخ 19 ربیع‌الآخر 1418 برابر با 31/ 5/ 76).
محل درآمد پیامبر صلی الله علیه و آله
سؤال: محل درآمد روزانه پیامبر صلی الله علیه و آله چه بوده است؟
پاسخ شیخ عبدالعزیز آل‌شیخ: آنچه مشخص است صدقه برایشان حرام بوده و 
ص: 202
می‌فرمودند «نحن آل بیت لا تحلّ لنا الصدقة»؛ «ما خاندانی هستیم که صدقه بر ما حلال نیست». و «انَّ الصدقة لا تحلّ لمحمّد و آل محمد»؛ و همانا صدقه بر محمد صلی الله علیه و آله و آل او حلال و روا نمی‌باشد و لذا خداوند بر اساس آیه: «و اعلموا انما غنمتم من شی‌ء فان للَّه‌خمسه و للرسول و لذی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل». حق برخورداری از خمس را در غنائم و ... به پیامبر صلی الله علیه و آله عطا فرمود.
نشریه «المسلمون»- شماره 661- 2 جمادی‌الاخر 1418
ملاحظه: یکی از دلایل اثبات خمس در فقه شیعه همین آیه است که در پاسخ فوق آمده و آن‌را حق مسلم پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل‌بیت او علیهم السلام می‌داند. با توجه به نقش برخورداری از حق الهی خمس توسط اهل‌بیت در استقلال مالی و تقویت بنیه اقتصادی ایشان و پیروانشان، به روشنی ابعاد توطئه دور ساختن دودمان پیامبر از این حق توسط مخالفین در ادوار تاریخ اسلام را می‌توان درک کرد و فهمید.
شیخ محمد بن صالح العثیمین عضو هیأت علمای بزرگ عربستان:
1- پرسش: نماز بر غایب چه حکمی دارد؟
پاسخ: نماز بر غایب همانند نماز بر حاضر است. کما این‌که وقتی خبر مرگ نجاشی به پیامبر صلی الله علیه و آله رسید ایشان امر به خروج مردم به سمت مسجد نمود و ضمن تشکیل صفوف، 4 تکبیر گفت به همان صورت که برای نماز بر حاضر تکبیر گفته می‌شود.
مفتی سعودی از مسافرت به خارج نهی می‌کند
بن باز مفتی سعودی می‌گوید: برخی از بنگاههای سیاحتی و جهانگردی که با انتشار دعوتنامه‌هایی از جوانان مسلمان می‌خواهند تعطیلات تابستانی را برای یادگیری زبان انگلیسی و امثال آن در اروپا و آمریکا و ... بگذرانند یا در آنجاها عائله‌ای انتخاب کنند و برای یادگیری زبان انگلیسی و امثال آن در همانجا اقامت نمایند، چنین بنگاههایی غیر از اشکالات فراوانی که دارند، اهدافی را نیز دنبال می‌کنند:
1- انحراف و گمراهی جوانان مسلمان. 2- فساد اخلاق آنان با در اختیار قرار دادن وسائل فساد. 3- تشکیک در عقاید آنها. 4- برانگیختن تفکّر اعجاب در برابر تمدّن کفّار. 5- خو گرفتن با عادت و 
ص: 203
رسوم کافران. 6- عادت به لاابابی‌گری و بی‌مبالاتی نسبت به آداب و دستورات دینی. 7- بسیج جوانان مسلمان جهت تبلیغ به نفع آنان پس از بازگشت از این سفرها و ... بر این اساس، من همه برادران مسلمان را از سفر به کشورهای مشرک برحذر می‌دارم!
(روزنامه الریاض، مورخ 23، صفر 1418، برابر با 7/ 4/ 76)
عدم جواز رنگ کردن موی سر
پرسش: همسرم مرا مجبور به رنگ کردن موی سرم می‌کند و بر آن اصرار دارد، حکم آن چیست؟
شیخ صالح بن فوزان: تغییر مو به رنگ غیراصلی جایز نیست مگر کسی که پیر باشد و یا رنگ موی وی به‌هم ریخته و مشوه باشد که در این صورت می‌تواند به گفته پیامبر صلی الله علیه و آله عمل نماید که فرمود: غیروا هذا الشیب و جنبوه السواد.
پوشش صورت و دستها از دیدگاه اهل سنّت
شیخ صالح بن غانم السدلان استاد شریعت در ریاض، درباره حکم باز بودن صورت و دستهای زن در حال نماز می‌گوید:
اگر زن در حضور مردان نامحرم باشد به‌طوری که اگر توجه کنند او را می‌بینند و ظاهر او هم واضح است در این‌صورت واجب است صورت و دست‌هایش را بپوشاند اما اگر خیلی دور است که نه مردان او را می‌بینند و نه او آنها را و یا اگر به طرف او نگاه کنند به جهت دوری یا به خاطر پرده و ساتری او را نمی‌توانند ببینند در این صورت باز بودن صورت او در حال نماز مطلوب است ولی افضل در این صورت نیز پوشاندن دست‌ها و قدم‌هاست.
(هفته‌نامه «المسلمون»، شماره 663، مورخ 16 جمادی‌الاخرة 1418 برابر با 25/ 7/ 76).
بلند خواندن بسم‌اللَّه در نماز
پرسش: در برخی از کشورها، ائمه جماعات «بسم‌اللَّه» را در نماز با صدای بلند می‌خوانند حکم آن چیست؟
شیخ صالح بن فوزان عضو هیأت کبار علمای عربستان: اگر انسان پشت سر کسی که بسم‌اللَّه را در نماز با صدای بلند می‌خواند نماز بخواند، ایرادی ندارد چرا که برخی از ائمه چهارگانه آن را جایز می‌دانند و این قبیل مسائل فرعی اختلافی، مانعی از خواندن نماز پشت سر یکدیگر نمی‌شود. 
ص: 204
ولی آن اختلافی که مانع از خواندن نماز در پشت سر کسی می‌شود اختلاف در اصل و اصول عقیده است نظیر اختلاف در ثبات اسماء و صفات و قبرپرستان و متوسلان به ضریح که از مردگان طلب و خواسته داشته و در گرفتاری‌ها به آنان متوسّل می‌شوند.
«المسلمون، ش 668»
جواب سلام روح میت
(المدینه- ش 12674) پرسش: آیا صحیح است که روح مرده در وقت زیارت قبر، پایین آمده و با اقارب و ... انس می‌گیرد؟
پاسخ شیخ عبداللَّه المنیع: شریعت اسلامی ما زیارت قبور را برای مردم جایز دانسته است؛ چرا که موجب تذکر اخروی می‌گردد. در ضمن ادای تحیات و سلام بر مردگان در وقت زیارت قبور وارد شده است؛ مثلًا «السلام علیکم دار قوم مؤمنین و انا انْ شاء اللَّه بکم لاحقون».
در روایات آمده است که مرده‌ها نیز سلام افراد را می‌شنوند و جواب می‌دهند همانگونه که پیامبر صلی الله علیه و آله در غزوه بدر مرده‌ها را خطاب قرار داد و همچنین حضرت رسول‌اللَّه صلی الله علیه و آله مستمراً برای زیارت قبور در بقیع برای پند گرفتن و دعا کردن برای اموات رفت و آمد می‌کرد.
فضیلت روزه یا افطار در سفر
(المدینه- ش 12682) پرسش: کدامیک از روزه گرفتن یا افطار نمودن در سفر فضیلت دارد؟
پاسخ شیخ عبداللَّه المنیع: از پیامبر صلی الله علیه و آله وارد شده است که فرمود: «لیس من البرّ الصیام فی السفر» و همچنین از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله عده‌ای در سفر روزه گرفته و عده‌ای نیز افطار می‌کردند.
ملاحظه: یک نویسنده برجسته عربستانی نیز طی مقاله‌ای با تشریح سفرهای آرام و آسوده هوایی، از یک کشور به کشور دیگر و استناد به قسمتی از آیات مربوط به روزه «و ان تصوموا خیر لکم» بر روزه گرفتن در سفر تأکید نموده است!
جواز غسل جنابت بعد از طلوع فجر
(المدینه- ش 12679) پرسش: آیا غسل جنابت بعد از طلوع فجر برای صائم جایز است؟
پاسخ شیخ محمد صالح العثیمین عضو هیأت کبار علمای عربستان: جایز است و بر صائم حرجی‌نیست اگر وارد روزه وفجر شده و بر او آثار جنابت باشد. چرا که حضرت 
ص: 205
رسول صلی الله علیه و آله فجر را درک می‌کرد در حالی‌که جنب بوده و بعد از طلوع فجر غسل می‌کرد.
ملاحظه: در حکم اشاره‌ای به ضیق وقت و یا به خواب رفتن تا طلوع فجر نشده و آن‌چه به پیامبر صلی الله علیه و آله نسبت داده از دیدگاه تشیع نادرست است.
نماز تراویح در رمضان
(المدینه- ش 12681) پرسش: نماز تراویح چند رکعت است و آیا حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله این نماز را می‌خواند؟
پاسخ شیخ عبداللَّه المنیع: نماز تراویح سنت مؤکدی است که بعد از نماز عشا در هر شب از لیالی ماه رمضان خوانده می‌شود و عمر بن خطاب تعداد رکعات آن را به 20 رکعت محدود ساخت.
و این تعداد رکعت را اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله نیز بدون هیچ‌گونه اعتراضی پذیرفتند که ما از این سکوت و عدم معارضه به اجماع یاد می‌کنیم. حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله ما را به پیروی از سنّت خلفای راشدین و از جمله عمر امر نموده است! لذا از این جهت این‌اقدام عمر، به سنت معتبره تبدیل گردید.
بنابراین هرکس این نماز را بخواند اجر بسیاری نصیب وی شده و ترک‌کننده آن نیز از خیر بزرگی محروم می‌ماند.
ملاحظه: در بین اهل سنت نماز تراویح به عنوان یک سنت مؤکد در ماه رمضان تلقی شده و خوانده می‌شود. این نماز به‌صورت جماعت برگزار و در طول ماه رمضان حداقل یک ختم قرآن در نماز تراویح انجام می‌شود. همچنین نماز تراویح مسجدالحرام و مسجدالنبی به‌طور زنده از طریق ماهواره پخش شده و به شدت مورد تبلیغ عربستان است.
عقیده دینی
نشریه «المسلمون» ش 655- 19 ربیع‌الاخر 1418
از طریق سنت ثابت شده است که خداوند هر شب به آسمان دنیا پایین می‌آید.
در صحیحین، ابوهریره از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می‌کند:
«پروردگار ما هر شب به آسمان دنیا فرود آمده و یک‌سوم آخر شب را در آنجا می‌ماند و ندا می‌دهد؛ کیست مرا بخواند تا او را اجابت کنم، چه کسی از من خواسته‌ای دارد تا به او عطا کنم و چه کسی طلب استغفار می‌کند پس او را ببخشم».
چون خداوند شبیه و همتایی ندارد و منزه از هر عیب و نقصی است، هیچ عاقلی نباید از این حدیث و امثال آن برای خداوند
ص: 206
نزولی شبیه مخلوقین تصور نماید. اگر کسی بپرسد خداوند چگونه پایین می‌آید؟ جواب می‌دهیم: خداوند در نفس و ذاتش چگونه است؟ پاسخ خواهد داد: از کیفیت ذات خدا خبر ندارم.
به این فرد پاسخ داده می‌شود: ما نیز از کیفیت صفات خدا خبر نداریم.
شیخ صالح بن غانم السدلان. استاد شریعت در ریاض:
نشریه «المسلمون» ش 653- 5 ربیع‌الاخر 1418
1- پرسش: کسی که در قرائت قرآن ضعیف است چه حکمی دارد؟
پاسخ: چنین فردی نباید قرآن بخواند بلکه باید ساکت باشد، چرا که با تغییر علائم، معانی تغییر می‌کند. این فرد باید یک سوره را یاد گرفته و آن‌را تکرار نماید.
2- پرسش: قسم به غیر خدا چه حکمی دارد؟
پاسخ: قسم به غیر خدا شرک اصغر است و گفته می‌شود از گناهان کبیره است و در حدیث، کفر و شرک چنین کسی ذکر شده است.
نشریه «المسلمون» ش 654- 12 ربیع‌الاخر 1418
** چند خبر
ساخت خیمه‌های جدید در منی
پروژه جدید خیمه‌های منا، با ویژگی مقاومت در برابر آتش‌سوزی، در حال اجرا است. سرمایه اولیه برای این پروژه سه میلیارد ریال عربستان و در زمینی به مساحت 5/ 2 میلیون متر مربع در نظر گرفته شده است.
در ساخت و اجرای این پروژه پنج شرکت خارجی و داخلی شرکت داشته و هم‌اینک مرحله خاک برداری و نصب شبکه‌های برق و آب و تلفن و ... در زیر زمین، در دست اقدام است. برابر اخبار منتشره 25% از این طرح برای حج 1377 آماده بهره‌برداری خواهد بود.
شروع به فعالیت کمیته‌های مختلف حج
کمیته‌های مختلف بهداشت، امنیت، ارشادات حج و ... از ابتدای شعبان رسماً کار خود را برای اجرای برنامه‌های حجّ آتی شروع کردند.
هرچند وزارتخانه‌های مختلف در طول سال موظف به اجرای مسائل مختلف مرتبط با حج می‌باشند، لیکن از اوائل 
ص: 207
شعبان بیشتر امور، توسط کمیته‌های مختلف که متشکّل از ارگانهای مختلف می‌باشند پیگری می‌گردد.
مقدم بودن حافظ قرآن در دفن
شیخ سعودالشریم خطیب و امام مسجدالحرام در مراسم حافظان قرآن گفت:
نه‌تنها حافظان قرآن در حیات خود بر دیگر مردم مقدم هستند، بلکه بعد از مرگ نیز باید مقدم شمرده شوند، به‌طوری‌که حضرت رسول‌اللَّه صلی الله علیه و آله توصیه می‌فرمودند کسانی را که بیشتر از دیگران از قرآن حفظ نموده‌اند بعد از مرگ در کنار شهدای احد دفن کنید.
ملاحظه: در شهرهای مختلف عربستان مدارس و گروه‌های «تحفیظالقرآن» برای رده‌های مختلف سنی وجود دارد که علاوه بر دولت، تجار و مؤسسات تجاری نیز هزینه و مخارج آن را تقبل می‌کنند.
پخش سه میلیون کتابچه عقیدتی و فقهی در موسم حج توسط مبلّغان دولت عربستان
در موسم حج گذشته (1417 ه. ق.) یک میلیون و دویست هزار نسخه از قرآن کریم و سه میلیون کتابچه عقیدتی و فقهی به لغات مختلف، توسط گروههای تبلیغی- ارشادی دولت عربستان بین حاجیان توزیع شده است.
(هفته‌نامه «المسلمون»، شماره 654، مورخ 12 ربیع‌الآخر 1418 برابر با 24/ 5/ 76).
حضور زنان خارجی در مسابقات فوتبال عربستان
در مسابقات فوتبال جام قاره‌های جهان که در اواخر آذر 76 در عربستان برگزار شد.
برای اولین‌بار به زنان خارجی اجازه داده شد در ورزشگاه و در بین تماشاچیان حضور یابند. روزنامه‌های عربستان عکس‌های متنوعی از حضور زنان خارجی بدون حجاب را به تصویر کشیده‌اند.
ملاحظه: عربستان در مسأله فوتبال شدیداً در جستجوی یافتن جایگاه جهانی و جلب توجه افکار عمومی است، به‌طوری‌که برای برگزاری مسابقات بین‌قاره‌ای، تنها 2 میلیون دلار جایزه تیم‌های اول تا چهارم این مسابقات می‌باشد که تماماً توسط عربستان پرداخت می‌شود. 
ص: 208
نحوه اسکان حجاج داخلی عربستان
وزارت حج عربستان طی اطلاعیه‌ای از اول شعبان تا 20 شوال را جهت مراجعه مؤسسات حج مسئول امور حجاج داخل اعلان نمود.
هزینه مربوط به زمین جهت هر حاجی داخل عربستان 200 ریال معین شده است. زمین بین مؤسسات صرفاً بر اساس ضوابط وزارت حج تعیین و به تناسب توانایی و موفقیت مؤسسات حج میان آنها تقسیم می‌شود.
ملاحظه: سهمیه‌بندی حجاج شامل مسلمانان غیر عربستانی مقیم این کشور نیز می‌شود و برابر مقررات تعیین‌شده مسلمانان مقیم در طول هر 5 سال یکبار اجازه تشرف به حج را دارند، لیکن به رغم این ضوابط سالیانه بیش از نیم‌میلیون نفر از اتباع خارجی و همچنین مردم عربستان به حج می‌روند.
900 اتوبوس جدید برای انتقال حجاج
(عکاظ- ش 11456) تعداد 900 دستگاه اتوبوس جدید به قیمت 500 میلیون ریال عربستان، توسط این کشور خریداری شده و به ناوگان اتوبوسرانی شرکتهای نقلیه حجاج اضافه شده است.
این اتوبوسها در حجّ آتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
ملاحظه: تعداد تقریبی اتوبوسهای مورد استفاده در زمان حج، 12 هزار دستگاه اتوبوس می‌باشد.
التزام مطبوعات به عربی فصیح
(المدینه- ش 12682) دکتر فارسی وزیر فرهنگ عربستان طی مصاحبه‌ای بر رعایت کامل عربی فصیح توسط مطبوعات و رسانه‌های جمعی تأکید نمود و گفت: در بسیاری از برنامه‌های تلویزیون و تبلیغات، از زبان عامیانه استفاده می‌شود که به‌طوری جدی‌بافرهنگ‌عربی فصیح‌تعارض‌دارد. وی در این مصاحبه عربی فصیح را به عنوان زبان قرآن و احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله و فرهنگ عرب توصیف نمود که باید حفظ شود.
یک روحانی وهابی از قرقیزستان اخراج شد
بیشکک- خبرگزاری جمهوری اسلامی: امام مسجد و مقام ارشد دینی شهر «الابوکین» در جنوب قرقیزستان به دلیل تبلیغ وهابیت از این کشور اخراج شد.
«کریم‌اف» امام سابق مسجد شهر 
ص: 209
«الابوکین» که ظاهراً یک تاجیک است به نوشته روز گذشته «ویچرنی بیشکک» چند سال پیش همراه با مهاجرین تاجیک وارد قرقیزستان شد.
سرهنگ «رضااف» رئیس اداره امنیت ملی استان جلال‌آباد که «الابوکین» یکی از شهرهای آن است، گفت: بارها به «کریم‌اف» برای خودداری از تبلیغ وهابیت تذکر داده شده بود.
وهابیت و احتمال گسترش آن در قرقیزستان در ماههای اخیر یکی از موضوعات مورد بحث این کشور بوده است.
بخش اعظم مردم قرقیزستان را مسلمانان حنفی مذهب تشکیل می‌دهند.
(جمهوری اسلامی 12/ 11/ 76، ص 16)
خطوطکاری مکتب وکلای موحد
وزیر حج عربستان در دیدار با رییس مجلس در مکتب وکلای موحد، به بررسی و تبادل نظر درباره برنامه کاری این مکتب برای حج آتی پرداخت.
اهم محورهای اعلان شده عبارت است از:
* راه‌اندازی سازمانی جهت آموزش عربستانی‌ها برای کسب مهارت و بکارگیری آنها در امور اجرایی و خدماتی حج.
* التزام مکتب وکلا به دستورالعملهای وزیر، جهت جایگزین نمودن اتباع عربستان به‌جای کارگران و کارکنان خارجی.
* انتشار لیست و تنوع خدمات این مکتب به زبانهای مختلف جهت اطلاع و استفاده حجاج.
* تسریع در جابجایی حاجیان و بار حجاج.
* ثبت دقیق مدارک حجاج در کامپیوتر و سرویس‌دهی مناسب در این رابطه به وزارت حج، اداره گذرنامه وجهات امنیتی کشور.
سمپوزیوم مکه و مدینه
در تاریخ 23/ 8/ 76 سمپوزیومی تحت عنوان مکه و مدینه به مناسبت هفتادمین سالروز تأسیس مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه لایدن در محل دانشگاه یادشده برگزار گردید. در این جلسه تعدادی از اساتید زبان فارسی، عربی، اندونزیایی، ترکی و همچنین اساتید شرق‌شناس و اسلام‌شناس حضور داشتند. زکی یمانی وزیر نفت سابق عربستان سعودی نیز به 
ص: 210
عنوان میهمان ویژه این سمپوزیوم حضور داشت.
در جلسه یادشده ابتدا آقای دکتر اشترومر رییس مؤسسه، ضمن سخنانی به تشریح تاریخچه مؤسسه پرداخت و سپس آقای پروفسور ورنر از آلمان طی سخنانی وضعیت قبرستان بقیع را تشریح و به‌طور مبسوط به تاریخچه این قبرستان و وضعیت گذشته و کنونی آن پرداخت و طی سخنان خود تصایر و نقشه‌هایی که از قبرستان مذکور تهیه کرده بود را به نمایش گذاشت. وی مدت زیادی است که در خصوص تاریخچه این قبرستان- با توجه به اهمیت آن برای عالم تشیع به مطالعه پرداخته و آن‌را موضوع تحقیق، سخنرانی و کتابی که درصدد انتشار آن می‌باشد قرار داده است.
نامبرده طی سخنان خود اشاره نمود:
حدود ده هزار نفر از صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله از جمله چهار امام شیعیان در این قبرستان مدفون است و به این لحاظ برای شیعیان اهمیت شایان توجهی دارد. وی ضمن توضیحات خود درخصوص وضعیت گذشته قبرستان، تصاویری که حاکی از عدم رسیدگی به قبرستان بقیع بود و آن‌را به صورت خرابه‌ای نمایش می‌داد، نشان داد و اضافه نمود که طی سالهای گذشته وهابیان از رسیدگی به وضعیت قبرستان مذکور خودداری کرده‌اند.
دکتر اشترومر متذکر شد که در گذشته، دولت ایران حتی موافقت کرد که مبالغی را برای بازسازی این قبرستان اختصاص دهد لیکن دولت عربستان آن‌را رد کرد.
آقای پروفسور ورنر در بخش دیگری از سخنان خود به دوره پس از انقلاب اسلامی ایران اشاره کرد و گفت ایران به وضعیت قبرستان بقیع اعتراض دارد و جمهوری اسلامی ایران معتقد است که وهابیان نمی‌توانند عهده‌دار کامل امور مکه و مدینه باشند و لذا امام خمینی رحمه الله به آقای کروبی نماینده ویژه خود در آن زمان گفت که در این رابطه با سعودیها وارد مذاکره شود لیکن وهابیون تغییری در موضع خود ندادند. ایران معتقد است که مکه و مدینه متعلّق به کلّ مسلمانان است و باید به‌صورت بین‌المللی توسط کشورهای اسلامی داره شود.
آقای پروفسور ورنر در همین بخش به حادثه کشتار حجاج ایرانی در مکه و تظاهرات برائت از مشرکین نیز اشاره نمود.
ملاحظات:
* سخنان آقای پروفسور ورنر در 
ص: 211
حضور آقای زکی یمانی انجام شد و اظهارات وی در خصوص وهابیان، برای نامبرده خوشایند نبود.
* به‌طور کلی می‌توان گفت پس از سخنرانی نامبرده، تصویر منفی‌ای از سیاست وهابیان نسبت به قبرستان بقیع در حضار به‌وجود آمده بود.
* در حاشیه سمینار پروفسور ورنر، علّت انتخاب این موضوع برای سخنرانی خود را، اهمیت قبرستان بقیع ذکر کرد و گفت من سعی کردم واقعیتها را مطرح کنم و برای من مهم نیست چه کسی از مطالب تحقیقی بنده خوشش بیاید یا ناراحت شود!
* آقای پروفسور ورنر از انتشار متن سخنرانی خود امتناع نمود و اظهار داشت به‌زودی کتابی که در این رابطه در دست تهیه دارد منتشر خواهد شد. به احتمال قوی این کتاب به زبان آلمانی خواهد بود.
توزیع نقشه مشاعر مقدسه بین رانندگان
دکتر محمود سفر وزیر حج عربستان طی ملاقات با مدیران شرکتهای حمل و نقل حجاج از آنان درخواست نمود نقشه‌های کوچک و رنگی حاوی راههای ورود و خروج مکه، عرفات، مشعرالحرام، منا و محل توقف اتوبوسها را در هر منطقه در میان رانندگان اتوبوسهای حجاج توزیع نمایند.
همچنین تجهیز تعمیرگاههای بین مکه- جده و مدینه به دستگاه بی‌سیم نیز از موارد درخواستی وزیر حج بود.
بهره‌برداری از پل مروه
همزمان با شروع ماه رمضان، پل مروه که از سطح مروه در خیابان «راقویه» تا سطح مسجدالحرام به‌طور مستقیم امتداد دارد، افتتاح گردید. طول این پل 5/ 72 متر و عرض آن 11 متر می‌باشد.
ارتباط با با شبکه «اینترنت»
عقیل بن عبداللَّه مدیر عامل مؤسسه «خیریه الحرمین» اعلان کرد: این مؤسسه برای پاسخگویی به شبهات درباره اسلام و نشرعقاید دینی‌به شبکه اینترنت وصل شده و جایگاه رسمی گرفته است، به طوری که عدد مشترکین صفحه مؤسسه، 70 میلیون نفر و خوانندگان آن 17250 نفر می‌باشند.
ملاحظه:
اطلاعاتی که این مؤسّسه به اینترنت منتقل می‌کند، بیشتر مطابق با مسلک وهابیت است. از این رو نامبرده از ارتباط 
ص: 212
شیعیان و دیگر مذاهب اسلامی با این شبکه اظهار تأسّف کرده است.
برچیدن تابلوهای تبلیغاتی در مسیر جده- مکه
شهردار مکه اعلام کرد: با تأکید امیرماجد، امیر منطقه مکه مکرمه، کمیته‌ای برای بررسی شیوه‌های تبلیغاتی در مسیره جاده مکه- جده تشکیل شده است. کلیه تابلوهای تبلیغاتی که با قداست سرزمین وحی و مکه مکرمه سنخیت و تطابق نداشته باشد توسط این کمیته برچیده خواهد شد.
تعداد تابلوهای مخالف، 130 عدد بوده و قبل از ماه رمضان جمع خواهد شد.
ملاحظه: فضای عمومی دو شهر مکه و مدینه در چند سال اخیر دستخوش تبلیغات تجاری شرکت‌ها و مؤسسات داخلی و خاری شده و با سیاستهای کلّی عربستان در ترسیم یک چهره مناسب مذهبی از عملکرد عربستان منافات دارد، به‌طوری‌که تابلوهای شعائر اسلامی موجود در مسیر جده- مکه که در سالهای گذشته نمود برجسته‌ای داشت، سالهای اخیر تحت‌الشعاع تابلوهای تجاری قرار گرفته است.
چاپ و نشر معجم التفاسیر، توسط «ایسیسکو»
سازمان اسلامی تربیت و دانش و فرهنگ «ایسیسکو» یک کتاب معجم برای تفسیرهای قرآن کریم به چاپ رسانده است. این معجم در قطع بزرگ و دارای 650 صفحه، و تألیف عبدالقادر زمانه، فاضل عبدالنبی، عبدالوهاب التازی سعود و محمّد الکتانی است. در این معجم 90 تفسیر قرآن کریم معرفی شده است.
(روزنامه عکاظ، مورخ 16 ربیع الاول 1418، برابر با 29/ 4/ 76)
اخراج نیم‌میلیون خارجی از عربستان
برابر اطلاعیه‌های رسمی وزارت کشور عربستان در چند ماه اخیر، تعداد پانصد هزار کارگر خارجی را که به‌طور غیر قانونی در عربستان اقامت و کار داشته‌اند، از این کشور اخراج شده‌اند. موضوع خارجیان مقیم عربستان به‌عنوان یک معضل مهم با تبعات گسترده فرهنگی و اقتصادی مورد اهتمام حکومت و مطبوعات و ... قرار گرفته است. به‌طوری که مرتب گزارشات مفصلی درباره ابعاد و جوانب این مسأله انتشار می‌یابد.
محورهای قابل توجه در این 
ص: 213
گزارشات عبارت است:
در گذشته مردم عربستان خود زمینشان را شخم می‌زدند و گوسفندان را به چرا می‌بردند، لیکن وجود نفت، از ایشان مجتمع تن‌پروری ساخت که به مرور از شغلهای میدانی دوری گزیدند و کار به جایی رسید که یک عرب بدوی عربستانی برای چرای گوسفند خود نیز از هند کارگر می‌خواهد.
* بر اساس آمارهای تقریبی سال 1995 میلادی بیش از شش میلیون خارجی از صد و نود کشور مختلف در عربستان اقامت دارند که بیش از 35% جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. تنها در سال 1996 یک میلیون نفر خارجی به جمعیت این کشور اضافه گردید در واقع در همه عرصه‌ها، به معنای گشودن جبهه جنگ تلقی می‌شود.
* به لحاظ فرهنگی و اجتماعی تأثیرات حضور اجانب با توجه به مذاهب و فرهنگ‌های متنوّع ایشان، کاملًا ملموس می‌باشد. گسترش انواع جرائم، جنایت و مواد مخدر ره‌آورد این حضور است.
* در طول سال، بیش از دومیلیون نفر به عنوان حج و عمره وارد عربستان می‌شوند، ولی مشکل مهم عربستان در هر سال مخفی شدن تعداد بسیاری از این افراد و اقامت غیر قانونی در شهرهای مکه، مدینه، جده و طائف است. بخشی از این افراد از طریق قاچاق به شهرهای دیگر عربستان نیز منتقل می‌شوند و این حرکت خلاف هر سال افزایش می‌یابد.
با توجه به مشکلات اقتصادی جامعه عربستان و بیکاری بخش قابل توجهی از مردم آن، قوانین سخت و محکمی از سوی شورای کار، به ریاست امیرنایف و وزارت کشور، جهت جلوگیری از کار متخلّفین مقیم وضع و اجرا می‌شود. به عنوان مثال هر عربستانی که یک اجنبی را غیرقانونی به کار بگمارد از پنج هزار ریال عربستان تا پنجاه هزار ریال جریمه شده و خود مقیم نیز سه و یا شش ماه به زندان محکوم خواهد بود.
* مشکل مهم جامعه عربستان تن ندادن مردم به شغلهایی است که تا کنون اجانب مشغول آن بوده‌اند ولی اینک تحت هر شرایطی باید عربستانی‌ها به اشتغال در این شغلها عادت کنند؛ از جمله رانندگی تاکسی‌های لیموزین، نگهبانی بانکها، کارگری در هتل‌ها و ... که شرایط اقتصادی عربستان اقتضا می‌کند اتباع این کشور جایگزین اجانب شوند. 
ص: 214
* ملک فهد به منظور رفع مشکلات قانونی، رسماً طی اطلاعیه‌ای به کلیه کارکنان دولت اجازه داده است در صورتی‌که با شغل اصلی ایشان منافات نداشته باشد، بعد از ساعات اداری بتوانند به‌عنوان راننده وانت، تاکسی، کامیون و ... در شرکتها و ...
کار کنند.
تصمیمات «رابطة العالم الاسلامی» برای اعضا الزام‌آور نیست
دکتر عبداللَّه بن صالح العبید، دبیر کل «رابطة العالم الاسلامی» در ضمن یک مصاحبه مطبوعاتی در قاهره گفت:
تصمیمات «رابطة العالم الاسلامی» برای اعضا الزام‌آور نیست، با این‌که پیروی از آرای فقهی صادره از «مجلس فقهی» حتمی است.
وی افزود: در واقع تصمیمات مجلس فقهی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی برای اعضا الزام‌آور نیست مگر آن‌که همه اعضا بر یک تصمیمی اتفاق نظر داشته باشند همچون اتفاق نظری که جهت تعیین تعداد حاجیان انجام گرفت.
(هفته‌نامه «العالم‌الاسلامی»، شماره 1513، مورخ 17 ربیع‌الاول 1418، برابر با 1/ 5/ 76).
نوجوان مصری حافظ کل قرآن و 3000 حدیث و ...
یونس عبدالجواد داوود، نوجوانی دوازده ساله از مصر حافظ کلّ قرآن کریم است. وی قرآن کریم را با صوت زیبا، با تجوید و با قرائت‌های هفتگانه از حفظ می‌خواند. او در سن 8 سالگی به کمک پدر و برادرانش و با تأییدات خداوند متعال توانسته است که قرآن کریم را کاملًابه حافظه خود بسپارد. نامبرده تفسیر کلمات قرآن را آموخته و بیش از سه هزار حدیث و احادیث قدسی و اسمای حسنای خداوند را حفظ کرده است. یونس عبدالجواد داود همچون بزرگان به منبر می‌رود و مردم را موعظه می‌کند.
(هفته‌نامه «العالم‌الاسلام»، شماره 1515، مورخ 1 ربیع‌الاول 1418، برابر 13/ 5/ 76).
«تعیین 1040 امام جماعت برای ماه رمضان»
برابر اعلان وزارت امور اسلامی و اوقاف عربستان، تعدا چهل نفر از حافظان قرآن، برای امامت مساجد بزرگ مکه در ایام ماه رمضان و امامت نماز تراویح تعیین شده‌اند. همچنین هزار تن از دانشجویان 
ص: 215
علوم دینی نیز برای امامت مساجد مکه و روستاهای اطراف آن، در ایام شعبان و رمضان انتخاب گردیده‌اند.
حقوق همه آنان دو میلیون ریال عربستان است که از جانب این وزارتخانه تعیین و پرداخت می‌شود.
ممنوعیت طباخی با گاز در مشاعر مقدسه
کمیته عالی حج عربستان به ریاست امیرنایف، طی اطلاعیه‌ای پخت‌وپز با وسایل گازسوز را در منا ممنوع اعلام کرد و اجازه افتتاح رستوران و آشپزخانه را در اطراف مشاعر مقدسه جهت طبخ و انتقال به داخل مشاعر صادر نمود.
در این اطلاعیه مؤسسات حجاج و مطوفین صریحاً مکلّف به اجرای این دستورالعمل شده‌اند.
سیستم کنترل جدید در حج
دکتر محمود سفر، وزیر حج عربستان، طی مصاحبه‌ای با «المدینه» گفت: از حج آینده، مقررات جدیدی در ایام حج برای جلوگیری از تخلّفات، به‌ویژه ایجاد ضمانت‌های اجرایی جهت بازگشت کلّیه حجاج به کشورهایشان به اجرا گذاشته خواهد شد. همچنین در حج آتی، ضیوف‌الرحمن تغییرات کیفی در نقل و انتقال حجاج و خدمات متنوع را به‌طور محسوس مشاهده خواهند کرد.
ملاحظه: ذکر جزئیات مقررات و خدمات جدید از سوی وزیر حج عربستان، به فرصت مناسب موکول گردید. با توجه به اخراج بیش از نیم‌میلیون خارجی مقیم غیرقانونی در عربستان، این کشور به شدت در جستجوی راه‌های کنترل حجاج جهت خروج حجاج و معتمرین بعد از ادای مناسک از این کشور می‌باشد.
بازسازی مسجد صخره در مسیر تبوک
در نزدیکی تبوک، دو مسجد بنامهای «العظام» و «الصخره» وجو دارد که گفته می‌شود در سال نهم هجری، حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله به هنگام عزیمت به غزوه تبوک، در آن دو نقطه نماز خوانده است.
چشمه «تدعل» نیز در نزدیکی مسجدالعظام، محل وضوی حضرت رسول صلی الله علیه و آله بوده است که اخیراً معاون اداره آموزش و پرورش منطقه تبوک با اختصاص مبلغ چهل هزار دلار نسبت به ترمیم مسجدالعظام اقدام نموده است. 
ص: 216
ملاحظه: مسجد صخره در یک کیلومتری «العظام» واقع شده و روزنامه عکاظ عربستان با انتشار این خبر همراه با چاپ عکس از آثار قدیمی این مسجد که به علّت گذشت چند قرن، در معرض تخریب و ویرانی است، از مردم خیّر دعوت به همکاری جهت مرمت این بنای با ارزش تاریخی نموده است.
نظریه: تعصّب خشک و متحجّرانه در هدم و ویرانی آثار اسلامی اختصاص به وهابیون دارد و این عده در عربستان به رغم داشتن قدرت در امور قضا، تبلیغات و ...
در اقلیت بوده و بخش‌های قابل توجهی از مردم تحصیل‌کرده، دانشگاهی، کارمندان و تجّار صراحتاً برکناری از افکار تند وهابیون ابراز می‌دارند.
نشریه وزارت ارشاد عربستان
(المدینة- ش 12670) اخیراً اولین مجله وزارت ارشاد و اوقاف عربستان بنام «بررسیهای اسلامی» منتشر گردید.
وزیر ارشاد به‌عنوان مدیر این نشریه، هدف از انتشار این مجله را طرح مشکلات مسلمین و بررسی راه‌های علاج آن عنوان نمود و گفت: در جوامع اطراف ما، فتنه‌های بسیاری با وسائل مختلف در صدد تأثیر گذاری بر افکار مردم و معتقدات ایشان و همچنین تشویه حق و نشر باطل هستند و بر اهل علم و دیگر مسلمانان است که به مقابله با این تهدیدات؛ اعم از نشریات، رادیوها و تلویزیونها و ... برخیزند.
موضوعات اصلی این نشریه با بحث امامت در نماز و خصوصیات امام از جمله علم، اخلاص و الگوی حسنه بودن، مراعات احوال مأمومین، کوتاه ساختن خطبه، ارشاد مردم و رعایت مصالح آنان است.