سندی از یک حجّ نیابتی‌

این سند، بر روی کاغذ نخودی رنگ آهاردار و شفاف و مرکب از دو تکه متصل به هم تنظیم یافته است. طول قطعه فوقانی 5/ 45 سانتیمتر و قطعه زیرین 5/ 23 سانتیمتر و در مجموع 5/ 68 سانتیمتر است (نیم سانتیمتر از هر قطعه در محل اتصال، روی هم قرار گرفته است). عرض سند 37 سانتیمتر است و متن استشهاد در 20 سطر مجدول نوشته شده است. طول سطور 5/ 17 سانتیمتر است و تمام رویه کاغذ «قبلًا» با مرکب قرمز کمرنگ خطکشی و جدول‌بندی شده است، چون حروف و کلمات در موارد مختلف از روی خطوط جدول‌گذر کرده‌اند.
تعداد گواهان که متن را در حواشی گواهی نموده‌اند، پانزده نفر هستند و نایب حج: حاج صادق نجفی. (1) بسم‌اللَّه الرحمن الرحیم
فبعد، باعث بر تحریر این کلمات شرعیه آن است که کهف الحاج والمعتمرین حاج صادق نجفی وارد میقاتگاه جناب نبوی شده که مشهور بوادی العقیق [است] و غسل کرده و صلوة مندوبه را بجا آورده و نیت احرام عمره تمتّع نموده و آنچه خلّاق عالم بر مُحرم حرام کرده بود بر خود حرام نموده و دو جامه احرام را پوشیده تلبیه‌گویان به نیابت مرحوم مغفور جنت آرامگاه معتمدالدوله عباس قلی‌خان (2) روانه شده و لبیک‌گویان [از] آنجا که دیوار مکه نمودار شده پس وارد مکه شده و غسل کرده و از باب السلام داخل مسجدالحرام 

1- گفتنی است که دو عبارت «والمعتمرین حاج صادق نجفی» و «مرحوم مغفور جنت آرامگاه معتمدالدوله عباس‌قلی خان»، قلم و خطّی متفاوت با متن اصلی دارند و به صورت فشرده در جای خالی‌یی که از قبل در نظر گرفته شده، مندرج گردیده‌اند. همچنین فضای سفیدی بدون خطکشی، حدّ فاصل «بسم‌اللَّه الرحمن الرحیم» و شروع متن، تقریباً به اندازه یازده سطر، به چشم می‌خورد. بدین ترتیب می‌توان دانست که این برگه گواهی، بدون عنوان و در غیر محضر شهود نوشته شده و احتمالًا توسط نائب از کاتب یا کتابفروش خریداری شده است. ویراستار.
2- منوب حج، عباس قلی خان جوانشیر بوده است:
عباسقلی خان جوانشیر والی- معتمدالدوله فرزند ابوالفتح خان، پسر کهتر ابراهیم خلیل‌خان والی سابق قراباغ، در سال 1251 هجری قمری به حکومت کاشان منصوب شد. در سال 1252 ه. ق، از حکومت کاشان معزول و به جایش بهمن میرزا بهاءالدوله حاکم کاشان شد.
عباسقلی خان مدتی بیکار بود و در سال 1257 ق، به جای فضلعلی خان قراباغی به حکومت کرمان منصوب گردید و تا سال 1259 ه. ق، حاکم کرمان بود و در مدت حکومت خویش به طور عدالت با مردم رفتار کرد و خواست که تعدیات و خرابیهای مأمورین و حکام سلف خود را جبران نماید.
در سال 1259 ه. ق، از حکومت معزول و برای بار دوم فضلعلی‌خان قراباغی که معروف به بیگلر بیگی شده بود به جای او منصوب گردید. پس از فوت محمد شاه 1264 ه. ق. تا حرکت ولیعهد از تبریز و ورود او به تهران که مدت 45 روز طول کشید، در این مدت زمام امور به دست ملک جهان خانم ملقبه به مهد علیا مادر ناصرالدین شاه بود و او به رتق و فتق امور می‌پرداخت و در این مدت از طرف خود مامورین و حکام معین می‌کرد. در این وقت بحرانی، برای این که محصول خالصه‌جات از بین نرود و دولت دچار مضیقه و کمبود غلات نگردد اداره امور آن را به عباس قلی خان جوانشیر واگذار نمود. در سال 1265 ه. ق، به حکومت اردبیل و مشکین مامور شد و حکومتش در این دو جا تا سال 1266 طول کشید.
در سال 1275 ق، که میرزا آقا خان نوری از صدارت افتاد، ناصرالدین شاه شش وزارت‌خانه تشکیل داد و کارهای مملکتی را ظاهراً بین وزرای شش‌گانه تقسیم و وزارت عدلیه را به عباس قلی‌خان واگذار کرده او را ملقب به معتمدالدوله نمود و تا سال 1287 ه. ق، که زنده بود در این سمت باقی بود و در سال 1276 علاوه بر سمتی که داشت به عضویت شورای دولتی که ناصرالدین شاه در این سال تشکیل داده بود منصوب شد و پس از مرگش لقب و شغل وی به برادرش محمد ابراهیم خان جوانشیر داده شد. عباسقلی خان معتمدالدوله مردی بوده عاقل، عادل، باسیاست، موقر و رئوف و برخلاف سایر حکام، چندان نظر تعدی و تجاوز نسبت به مردم نداشته است.
مهدی بامداد: شرح حال رجال قاجار، جلد 2، صص 227 تا 229