است و بنا است از سالهای قبل باشکوه‌تر انجام شود، ولی به هر حال این مراسم با شکوه خاصّی برپا شد.
در کنار مراسم برائت از مشرکین ایرانی‌ها، مراسم خوبی هم توسط لبنانی‌ها و برخی مسلمانان دیگر کشورها در مسجد الحرام برگزار شد که باید نام آن را هم «برائت از مشرکین» نهاد. آن برنامه این بود که گروهی از زائران خانه خدا که عمده آنها عرب زبان بودند در مسجدالحرام شعار بر ضدّ آمریکا و اسرائیل دادند. همچنین در جمرات، بعد از پایان اعمال حج، که شنیده شد یکی از آنان را دستگیر و بعد آزاد کردند.
نکته دیگر، پیام مقام معظم رهبری بود که با توجه به شرایط سیاسی منطقه، بسیار خوب تنظیم شده بود و در مراسم برائت از مشرکین، توسط بنده خوانده شد و سپس به زبان عربی قرائت شد. گفتنی است این پیام، به چهار زبان زنده دنیا ترجمه و در موسم حج پخش گردید و نیز روی 120 سایت اینترنتی رفت.
و بالاخره حج سال 81 جلوه ارتباط و همبستگی بهتر و قوی‌ترِ جهان اسلام بود.
گرایش بیشتر مسلمان‌ها؛ به خصوص متفکّران جهان اسلام، مسؤولان سیاسی و فرهنگی کشورهای اسلامی به جمهوری اسلامی ایران، کاملًا محسوس بود و به‌خوبی لمس می‌شد که فعالیت‌های سالهای گذشته در بُعد سیاسی، فرهنگی و تبلیغی نتیجه داده و سیاسیون و متفکّران جهان اسلام بسیار به ما نزدیک شده‌اند و دیدگاه‌های آنها نسبت به آمریکا و غرب تا حدود زیادی به مواضع جمهوری اسلامی نزدیکتر شده بود و اینها، هم به جهت فعالیت‌هایی است که در گذشته انجام گرفته، و هم به دلیل خطاهایی است که دشمنان انقلاب اسلامی، در رأس آنها آمریکا و اسرائیل مرتکب شده‌اند.
دیدارهایی نیز با مسؤولان سیاسی و فرهنگی کشورهای مختلف داشتیم؛ دیدار با وزرای اوقاف الجزایر، تونس، اردن و افغانستان و رؤسای بعثه‌های چین، تایلند و عمان؛ که مجموعاً این دیدارها بسیار مفید و سازنده بود. دید و بازدیدهایی که توسط بعثه مقام معظم رهبری، با حدود 50 شخصیت علمی و سیاسی انجام گرفت.
ص: 126
نخستین آنها، فعالیّت گسترده و هفتگیِ اطلاع رسانی و توجیه زائران توسّط سیمای جمهوری اسلامی ایران بود، که برای اولین بار در شبکه 2 تولید و پخش گردید.
بعثه مقام معظم رهبری نیز جلسات آموزشی توجیهی بسیار خوبی تشکیل داد و روحانیون کاروانها نیز جلساتی برای توجیه زائران تشکیل دادند که بسیار مفید بود و من بدینوسیله از همه آنان تشکر می‌کنم.
ویژگی دیگر، فعالیت گروه‌های ارشاد بود که خوب عمل کردند.
معاونت آموزش وپژوهش، در مورد نظرخواهی از زائران، برای اصلاحات رفتاری حرکت خوبی داشت که امیدواریم به زودی نتیجه آن، در تصمیم‌گیری‌های سال آینده اعلام شود.
حضور خانم‌های مبلّغه، از ویژگی‌های فرهنگی حج 81 بود، که تجربه بسیار خوبی برای سالهای آینده گردید و در نظر است تعداد بیشتری از این خانم‌ها توسط معاونت امور روحانیون گزینش و برای تبلیغ اعزام شوند؛ حضور آنها، به‌خصوص در مسجد شجره بسیار کارساز بود و امیدواریم ان‌شاءاللَّه با برنامه‌ریزی که شده، برای سالهای آینده، تعداد بیشتری از آنها به حج اعزام شوند و تا پنج سال دیگر به 500 تن برسند.
همچنین حضور مستمرّ روحانیون در کوه صفا، پشت مقام ابراهیم و در میقات‌ها برای پاسخگویی به مسائل شرعی از کارهای قابل توجه حج گذشته بود.
قاریان برجسته کشور نیز در مسجدالحرام مانند سالهای گذشته حضور داشتند و برنامه‌های مفیدی را ارائه می‌کردند که مورد توجّه حجاج دیگر کشورها قرار می‌گرفت.
: لطفاً قدری در زمینه دستاوردهای اجرایی حج 81 صحبت بفرمایید.
آقای ری شهری: در رابطه با ویژگی‌های اجراییِ حج سال 81، چند نکته قابل توجه است:
انتقال زائران، به‌طور مستقیم از ایران به مدینه، از کارهای خوب و قابل توجه است که سازمان حج و زیارت برای نخستین بار توانست بیش از 43 هزار نفر را از ایران به
ص: 127
مدینه منتقل کند و بیش از 36 هزار نفر را از مدینه به ایران برگرداند و این، در کاهش مشکلات زائران و جلب رضایت آنها بسیار مؤثر بود.
مسأله اسکانِ بیش از 70% از زائران مدینه، پیرامون روضه نبوی نیز از ویژگی‌های مهم حج سال 81 بود. در حالی که در سال 80، تنها 40% زائران ایرانی در اطراف مسجدالنبی اسکان یافتند.
بدیهی است نزدیکیِ مسکن زائران، حضور گسترده آنان در مسجدالنبی و نمازهای جماعت را در پی داشت و این بسیار مهم بود؛ هم برای زائران و هم برای بعثه مقام معظم رهبری.
اجرای طرح متمرکزِ قربانی، از اموری بود که بهتر و بیشتر از سالهای گذشته انجام شد. برای اوّلین بار، 30 ذابح از ایران برده شد و 87500 کوپن قربانی فروخته شد.
این کار بسیار موفقت‌آمیز بود که 67800 نفر توانستند در روز عید، قربانی خودشان را انجام دهند و 19700 نفر هم روز یازدهم انجام دادند و مسأله طرح متمرکز قربانی سبب شد که همه این قربانی‌ها به مردم مستضعف برسد که حدود 000 20 لاشه توسط کمیته امداد امام خمینی قدس سره به لبنان انتقال یافت تا میان مردم آن کشور و یا فلسطینی‌ها توزیع شود.
نکته مثبتِ دیگر در این سفر این بود که بار زائران، پیش از مراجعت آنها به فرودگاه، تحویل گرفته شد و این موجب شد مشکلاتی که زائران در سالهای قبل برای تحویل بار داشتند و در فرودگاه معطل می‌شدند، کاهش یابد.
پیشتر طرحی را پیشنهاد داده بودند که از مقدار روزهای سفر زائران در مکه کاسته شود.
سازمان حج و زیارت، با توجه به تصمیم‌گیری‌هایی که در شورای هماهنگی بعثه مقام معظم رهبری شد، کاروان‌هایی را تشکیل داد که طول سفر آنها و توقف زائران در مدینه و مکه بیش از 17 روز نبود. چند کاروان به‌طور آزمایشی برنامه‌ریزی شد امّا مورد استقبال قرار نگرفت و سرانجام بنا بر این شد که تعداد محدودی از این کاروانها امسال اعزام شوند. البته در حج گذشته مجموع طول سفر از 26 تا 28 روز شد که تقریباً دو الی سه روز از سال گذشته (1380) کمتر شد.
ص: 128
: لطفاً در مورد نقص‌ها و کاستی‌های حج سال 81، توضیحاتی ارائه فرمایید:
آقای ری شهری: دو یا سه نکته هم باید از ضعف‌ها، که باعث نارضایتی زائران شد، بگویم:
یکی طرح متمرکز تغذیه است که جواب مثبت نداد و بسیاری از زائران، از کیفیت غذا ناراضی بودند و وضعیت هم بگونه‌ای بود که نمی‌توانستیم کار دیگری بکنیم.
حتّی در روزهای پایانی موسم حج، عده‌ای مسموم شدند که سعودی‌ها آمار را 500 نفر اعلام کردند اما طبق بررسی‌هایی که به عمل آوردیم، حدود 300 نفر مسمومیّت مختصری پیدا کردند که یک شبه درمان و ترخیص شده بودند. در هر صورت، این طرح پاسخ درست نداد، به همین جهت از مسؤولان خواستیم که فعلًا از این طرح استفاده نشود مگر اینکه در آینده بتوانند نواقص را برطرف و با کیفیت مطلوب آن را عرضه کنند.
البته چیزی که سبب شد این طرح به اجرا در آید، آن بود که سعودی‌ها اجازه نمی‌دهند در هتلهایی که در اطراف مسجدالنبی و مسجدالحرام است، غذا پخت شود و هیچ راهی جز این وجود نداشت.
گفتنی است، طبق سفارش و توصیه‌هایی که به مسؤولان داشتم، تصمیم گرفته شد که برای ایّام عمره بگونه‌ای دیگر عمل شود؛ یعنی پخت غذا به صورت متمرکز و یکجا انجام شود، اما نه اینکه به وسیله یک تشکیلات و یک آشپز، بلکه آشپز هر کاروان برای همان کاروان، در یک نقطه خارج از هتل، همگی در کنار هم، پخت غذا را انجام دهند.
لازم به گفتن است که در مورد مسکن، شماری از خانه‌ها مشکل جدی داشتند و سازمان حج و زیارت تلاشهای زیادی کرد تا جای مناسبی تهیه شود ولی شماری از خانه‌ها مشکل‌شان همچنان باقی ماند؛ لذا توصیه شد ما به‌التفاوت قیمت آنها به زائران داده شود.
مشکل و ضعف دیگر، مسأله نقل و انتقال داخلی مکه بود که در این مورد هم برخی از زائران مشکل داشتند، گرچه سازمان حج و زیارت تلاشهای زیادی کرد، لیکن گویا هماهنگی‌های لازم انجام نشده بود و در هر صورت، طرح انتقال زائران در مکه در سال 80 بهتر و مناسب‌تر از سال 81 بود.
ص: 129
: حضرت‌عالی هرسال نسبت به موفقیت‌های حج، همچنین‌کاستی‌ها ونارسایی‌ها، مطالبی را بیان فرموده‌اید، برای اینکه این نارسایی‌ها در سالهای بعد تکرار نشود، چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
آقای ری شهری: یکی از تمهیداتی که همه ساله برای پیشگیری از مشکلات سال بعد داریم، ارزیابی نقاط ضعف و قوّتِ عملکرد سالهای گذشته است.
با توجه به ارزیابی‌هایی که داریم و گزارش‌هایی که بعد از موسم حج به ما می‌رسد و نیز شکایات و پیشنهادهایی که احیانا زائران می‌فرستند، یافتن علل و عواملِ ضعف‌ها وقوّت‌ها را برای ما آسان می‌کند. مجموع آنها در شورای هماهنگی بعثه مقام معظم رهبری طرح و در مورد آنها بحث و بررسی و سرانجام برنامه‌ریزی می‌شود تا دیگر در سالهای بعد تکرار نشود.
علاوه بر این، کارهای همه معاونت‌ها وبخش‌های مختلف، جداگانه ارزیابی می‌شود و برای اینکه ضعف‌ها تکرار نشود و نقاط قوّت تقویت گردد، چاره‌اندیشی و برنامه‌ریزی‌هایی صورت می‌گیرد. خداوند را شاکریم که در طول سیزده سال گذشته، که بنده در خدمت حج بوده‌ام، هر سال گامی به پیش برداشته‌ایم.
البته مدیریتِ حدود نود هزار نفر، در زمان کوتاه و محدود، آن هم با آن همه برنامه‌های سنگین، طبیعی است که مشکلات و ضعف‌هایی را در پی داشته باشد. اما با این حال، نهایت توانمان را به کار می‌گیریم تا نقاط قوّت را تقویت و نقاط ضعف را برطرف کنیم.
نشست‌ها و ارزیابی‌های دقیق و تخصّصی هم داریم که در آن نشست‌ها، موارد به‌صورت دقیق کارشناسی می‌شود، علل و عوامل ضعف‌ها را پیدا می‌کنیم و تا آنجا که در توان ما است و امکانات اجازه می‌دهد، می‌کوشیم آن ضعف‌ها تکرار نشود.
: یکی از توقّعاتی که مردم از بعثه مقام معظم رهبری دارند، این است که در موسم حج و عمره، کارها به‌طور دقیق انجام شود و نظارت و ارزیابی درستی نسبت به کارها صورت بگیرد. شما چه ابزاری را برای این کار در اختیار دارید و این نظارت‌ها چگونه عملی می‌گردد؟
آقای ری شهری: در ایام حج، از چند طریق با مردم در ارتباط هستیم. در امور اجرایی،
ص: 130
ناظرانی داریم که مرتب با زائران در کاروانها ارتباط دارند و گزارش‌های روزانه تهیه می‌کنند. برخی از مشکلات جزئی و امور رفاهی را، به جهت موقعیتی که دارند، خودشان حل می‌کنند، و اگر مشکل مهم و پیچیده‌ای به وجود آید، به بعثه مقام معظم رهبری انتقال می‌دهند و از طریق ما به سازمان حج و زیارت ابلاغ می‌شود.
بخشی از مشکلات و نارسایی‌ها بگونه‌ای است که در موسم حج قابل حل است، در همان ایام به برطرف کردن آن اقدام می‌شود وگرنه، جزو گزارش‌هایی قرار می‌گیرد که باید برای آن تدبیر و چاره‌اندیشی کرد تا در سالهای بعد دیگر تکرار نشود.
در باره مسائل فرهنگی، رابطین روحانیون، با کاروانها در ارتباط هستند و اطلاع‌رسانی می‌کنند و به ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی روحانیون در کاروانها می‌پردازند. اگر روحانی به وظیفه‌اش درست عمل نکند، ابتدا تذکر می‌دهند و اگر ضعفش در حدی باشد که قابل جبران نباشد، حذف و برکنار می‌شود. و همچنین نقاط قوّت و برجستگی‌های آنان نیز به بعثه منتقل می‌شود تا تقویت و تشویق شوند.
علاوه بر این دو شیوه، خودم هم معمولًا در بعثه مقام معظم رهبری، در جلسات موعظه و توسّل که همه روزه تشکیل می‌شود و زائران شرکت می‌کنند، حضور دارم و مردم خودشان، به‌طور مستقیم مطالب خود را منتقل می‌کنند و یا در جلسات مراجعات، کسانی که پیشنهاد یا انتقادی دارند، رو در رو مطرح می‌کنند.
: خوشبختانه در دوران مسؤولیت حضرت‌عالی، فعالیت‌های فرهنگی در حج، عمره و عتبات و ... وسعت و گسترش بیشتری یافته است؛ هر هفته از سیمای جمهوری اسلامی (شبکه 2) نیز برنامه ویژه حج و عمره پخش می‌شود و مورد استفاده زائران قرار می‌گیرد. آیا به نظر جنابعالی خلأ و کمبود فرهنگی احساس می‌شود؟
آقای ری شهری: همانگونه که اشاره کردید، تلاشهای بسیاری در امور فرهنگی انجام گرفته و بعثه مقام معظم رهبری رشد چشمگیری، به خصوص در سالهای اخیر، در زمینه مسائل فرهنگی؛ مانند تألیف کتب و نشر مجلات و مسائلی که مربوط به حج و زیارت است داشته، که از جمله آنها برنامه «روضه رضوان» است که از سیمای جمهوری اسلامی ایران مرتّب پخش می‌شود و این کارِ بسیار ارزنده‌ای است. البته نمی‌توانیم
ص: 131
بگوییم کاستی و خلأ در کارهای ما وجود ندارد.
از کارهای ارزنده در امر تحقیقاتی و پژوهشی، که تصویب شده و بنا است با یاری و عنایت خداوند توسط معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری اجرا شود، تهیه وتنظیم «دائرة المعارف و دانشنامه حرمین شریفین» است که امیدواریم به زودی مقدماتش فراهم شود.
و نیز تهیه دانشنامه‌ای در رابطه با زیارتگاه‌ها در سطح جهان، از کارهایی است که باید به آن اقدام شود. روشن است که وظیفه بعثه مقام معظم رهبری، پرداختن به امور فرهنگی در رابطه با «حج و زیارت» است و حج و زیارت هم منحصر به مکه مکرمه و مدینه منوّره و عتبات عالیات نیست. بنابر این، شایسته و بلکه ضروری است این کار تحقیقی توسط بعثه برنامه ریزی و انجام شود، هر چند کار بسیار عظیم و گسترده‌ای است، ولی بسیار مفید و ارزنده خواهد بود.
: در سالهای اخیر، ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز رغبت و توجه زیادی به حج نشان داده‌اند و سمیناری هم در موسم حج برای آنها برگزار می‌شود، برای اینکه آمادگی خوبی برای این سفر معنوی پیدا کنند، به نظر جنابعالی، پیش از آمدن به حرمین شریفین، چه کارهایی را باید انجام دهند؟
آقای ری شهری: ارتباط ایرانیان مقیم خارج از کشور با بعثه مقام معظم رهبری، هر سال نسبت به سال پیش، بیشتر می‌شود و در حجّی که گذشت (حج سال 1381) این هموطنان، حضور بسیار خوبی را در بعثه داشتند و بعثه نیز ارتباط خوبی با کاروان‌های آنان داشت و سمیناری هم که برای آنان برگزار کردیم، شلوغ‌ترین سمینارها بود و استقبال بسیار خوبی کردند.
یکی از کارهایی که جمهوری اسلامی ایران باید انجام دهد و ما به دنبال آن هستیم، این است که شبکه «جام جم» که شبکه برون‌مرزی است و برای ایرانیان مقیم خارج از کشور برنامه پخش می‌کند، برنامه‌های آموزشی در ابعاد مختلف حج، اطلاع‌رسانی که چگونه به حج بیایند و چه کنند که حجشان صحیح انجام شود. برای این هموطنان داشته باشد و این می‌تواند کمک خوبی برای آنان باشد.
ص: 132
یادم هست که خانمی در منا نزد من آمد و پرسید: ما وقتی به سفر حج می‌آییم، چگونه می‌توانیم به کاروانی ملحق شویم و مناسک و وظایف خودمان را آنگونه که شایسته است بیاموزیم و به آن عمل کنیم؟ رییس سازمان حج و زیارت در آنجا حضور داشت و توضیحاتی برای ایشان داد و راهنمایی‌اش کرد. معلوم می‌شود اطلاع‌رسانی خوبی صورت نگرفته و این خانم به حج آمده در حالی که اطلاع دقیقی ندارد و خیلی از مشکلات این عزیزان را می‌توان با اطلاع‌رسانی به موقع کم یا مرتفع کرد.
گفتنی است، علاوه بر برنامه‌ریزی برای آموزش این دسته از زائران و پخش آن از طریق شبکه جام جم، باید برای اطلاع‌رسانی نیز تمهیداتی بیندیشیم و بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت باید برای تهیه این برنامه‌ها تلاش کنند تا اطلاع‌رسانی خوبی انجام بگیرد.
: اکنون سیزده سال است که حضرت‌عالی سرپرستی و امارت حج را به دوش دارید و ارزیابی شما در مورد کارگزاری حج می‌تواند تعیین کننده باشد، لطفاً بفرمایید با توجه به اینکه در سالهای نخست، تخلّفات رفتاری در میان حجاج زیاد به چشم می‌خورد و به لطف خداوند در سالهای اخیر به جهت فعالیت‌ها و کوشش‌هایی که توسط کارگزاران حج انجام گرفته، در صد بسیاری از آن تخلفات کاهش یافته است، ارزیابی شما در این‌باره چیست؟
آقای ری شهری: در رفتار زائران، نسبت به سالهای گذشته، تحوّل زیادی به وجود آمده است. علاوه بر اینکه امروزه زائران در ابعاد مختلف با گذشته تفاوت پیدا کرده‌اند؛ سطح سواد و فرهنگ عمومی زائران نسبت به گذشته رشد یافته و بیشتر زائران از جهت سن نسبت به سالهای گذشته جوانترند و همین امر موجب کاهش برخی تخلفات رفتاری شده است فعالیت‌های تبلیغی و اطلاع‌رسانی که بعثه مقام معظم رهبری داشته نیز در کاهش تخلّفات رفتاری بسیار مؤثر و مفید بوده است، لیکن هنوز وضعیت به‌گونه‌ای نیست که ما از آن راضی باشیم و برای رسیدن به مرحله آرمانی، نیاز به تلاش و برنامه‌ریزی بیشتری است. به عنوان نمونه اگر ما بتوانیم اهمّیت نماز اول وقت را جا
ص: 133
بیندازیم و در داخل کشور به صورت فرهنگ عمومی در آوریم، بسیاری از مشکلات در مورد تخلفات رفتاری زائران رفع می‌شود.
: یکی از اقدامات بسیار جالب وپسندیده جنابعالی، در حج سال 1381، که بازتاب گسترده‌ای در سطح کشور داشت، دعوت از قهرمانِ قهرمانان ایران، آقای حسین رضازاده بود که مراسم عقد وی و همسرش در مسجد الحرام برگزار شد و مورد استقبال زیاد مردم، به‌خصوص ورزشکاران و ورزش دوستان قرار گرفت. حضرت عالی نتیجه این اقدام و بازتاب آن را در میان مردم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آقای ری شهری: انگیزه ما از دعوت آقای رضازاده این بود که ورزشکارانی که به ارزش‌های دینی اهمیت می‌دهند شناخته شوند. ابتکار و حرکت زیبایی‌که آقای رضازاده، هنگام بلند کردن وزنه از خود نشان داد، سجده جالب و ذکر «یا اباالفضل» او بسیار ارزشمند بود. بنابراین، دعوت از وی، زمینه خوبی شد که ایشان به عنوان الگوی یک ورزشکار متدیّن شناخته شود؛ کسی که هم به بُعد روحی توجه دارد و هم به بُعد جسمی. به‌نظر ما داشتن چنین روحیه‌ای بسی ارزشمند و قابل ستایش است. درحدیث است:
«الْمُؤْمِنُ الْقَوِیّ خَیْرٌ مِنْ مُؤْمِن الضَّعِیف».
«مؤمنی که قوی باشد از مؤمن ضعیف بهتر است».
اگر انسان هم قوی باشد و هم متدین بسیار خوب است. حالا یکی از نظر فکری قوی است و دیگری از نظر بدنی.
به هر حال، افتخاری که ایشان برای جمهوری اسلامی ایران آفرید، ایجاب می‌کرد که بعثه مقام معظم رهبری نیز در توان و وُسع خود، از این اقدام تجلیل به عمل آورد و انگیزه ما از این عمل، بازتاب آن نبود، بلکه تنها انگیزه انسانی و الهی داشتیم و خداوند هم به این‌کار برکت داد و بیش از آن مقدار که ما احساس می‌کردیم بازتاب و انعکاس پیدا کرد. نه تنها در داخل کشور بلکه تماس‌هایی که از خارج کشور گرفته شده نشان می‌دهد که این مسأله برای آنها هم بسیار جالب بوده است. امیدوارم ان شاء اللَّه همه ورزشکاران ما از این قهرمان الگو بگیرند و افتخار ظاهری و باطنی، مادی و معنوی، و دنیوی و اخروی، هم برای کشور و هم برای خودشان به ارمغان آورند.
ص: 134
: با توجه به این که در این مراسم حضور داشتید و عقد را جاری کردید و به هنگام عقد، اشک از دیدگانتان جاری شد، بفرمایید در آن لحظات چه احساسی داشتید؟
آقای ری شهری: احساسی را که در آن حال، در مسجدالحرام به من دست داد، الآن نمی‌توانم درست بیان کنم؛ چون آن حالت‌ها و لحظه‌ها قابل انتقال نیست. در هر حال، بیشتر به دو جهت منقلب شدم؛ یکی اینکه در آن لحظه وقتی نام ولی عصر (عجّ) را در کنار کعبه بردم و به یاد آن حضرت افتادم حالم منقلب شد. جهت دیگر این بود که دیدم یک جوان متدیّن، چنین توفیقی را پیدا کرده است که در کنار خانه خدا این مراسمِ باشکوه و معنوی، برای او برگزار می‌شود.
: در عمره سال گذشته برخی مشکلات به خاطر درست رعایت نکردن حجاب توسط بعضی از بانوان به وجود آمد که حتّی در مواردی به خطبه‌ها (در مدینه) نیز کشیده شد و همانگونه که می‌دانید، در سال جاری (1382) نیز قرار است چیزی حدود 370 هزار زائر به عمره اعزام شوند. حال چه توصیه‌هایی به زائران به ویژه خواهران دارید؟
آقای ری شهری: کسانی که برای زیارت خانه خدا و حرم نبوی تشرّف پیدا می‌کنند، باید آمادگی روحی و معنوی پیدا کنند برای بهتر استفاده کردن از فرصت‌ها و لحظه‌ها در سرزمین وحی و بدانند که این سرزمین با سرزمین‌های دیگر تفاوت دارد و می‌توانند در این مدّت کوتاهی که در جوار خانه خدا و محضر رسول‌اللَّه صلی الله علیه و آله و ائمه بقیع علیهم السلام هستند، دنیا و آخرت خویش را تضمین کنند و لحظه‌های به دست آمده را، که عمری آرزویش را داشتند، ارزان از دست ندهند و بکوشند مسائل فقهی و نیز اسرار و معارف و ادب حضور در محضر خدا و پیامبر را بیاموزند.
و امّا در مورد خانم‌ها، همانگونه که اشاره کردید، در عمره سال گذشته مشکل جدی وجود داشت، که حتّی مقام معظم رهبری هم در این مورد به بعثه تذکر دادند!
لذا از خواهرانی که تشرّف به حج پیدا می‌کنند، تقاضا داریم احترام حرم نبوی را حفظ کنند و کاری نکنند که خدای ناکرده قلب مقدس رسول‌اللَّه صلی الله علیه و آله و حضرت زهرا علیها السلام از آنها آزرده شود و مورد نفرین آن بزرگواران قرار گیرند؛ چرا که رعایت نکردن شؤون دینی توسط شیعیان، هتک حیثیت شیعه است و موجب می‌شود که اشخاصی چون
ص: 135
خطیب جمعه مسجدالنبی آن را به عنوان نقطه ضعف ایرانی‌ها مطرح کنند.
دل حضرت زهرا علیها السلام از این وضع به درد می‌آید و خدای ناکرده، نه تنها آخرت، که دنیای آنها هم تباه می‌شود.
دستور العمل بعثه این است که کاروانها در ثبت نام بگونه‌ای عمل کنند که چنین مشکلاتی پیش نیاید. اگر کسی بنا دارد حجاب را رعایت نکند، از او ثبت نام نکنند و تذکر دهند که شرط حضور در این اماکن مقدس، داشتن ادبِ حضور است و مهم‌ترین ادب حضور برای خانم‌ها رعایت حجاب است.
: از اینکه این فرصت را در اختیار ما قرار دادید، صمیمانه از حضرت‌عالی سپاسگزاریم.
آقای ری شهری: من هم از جناب عالی و تمام همکارانتان تشکّر می‌کنم.
پی‌نوشت‌ها:
)