نوع مقاله : فقه حج
نویسنده
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
حقیقت مقام چیست؟
به گفته واژه شناسان:
- مقام، اسم مکان نیست بلکه در لغت به معنای «جای پای انسان» آمده است. (1)- مقام ابراهیم؛ یعنی جای دو پای ابراهیم خلیل که روی سنگ نمایان است. (2)- مقام ابراهیم، سنگی است مربع شکل با طول و عرض حدود 40 سانتیمتر و ارتفاع تقریبی 50 سانتیمتر که در عصر ما، درون محفظهای شیشهای، میان گنبدی طلایی رنگ، رو به روی درِ کعبه، به فاصله 5/ 26 ذراع نگهداری میشود.
1- فرهنگ لغت منجدالطلاب.
2- تاریخ مکه، ج 2، صص 325 و 326
1- بقره: 225
2- آل عمران: 97
3- تفسیرآلاء الرحمان، ج 1، ص 315
4- بقره: 119
1- تفسیر مجمع البیان، ج 1، ص 384؛ ترجمه مجمع البیان، ج 2، ص 41؛ بحار، ج 12، ص 84، باب 5
2- همان، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 2، ص 44
1- حج: 27
2- ازرقی، اخبار مکه، ج 2، صص 324 و 325
1- وسائل الشیعه، ج 9، ص 478، ابواب الطواف، باب 71، ح 1
2- اخبار مکه، ج 2، صص 324 و 325؛ مجمع البیان، ج 1، ص 204
1- فقه الصادق، ج 11، ص 245
2- اصطلاحات الاصول، آیت اللَّه مشکینی، ص 152
3- فقه الصادق، ج 11، ص 24
1- من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 244، ح 2308
1- وسائل الشیعه، ج 9، ص 478، ابواب الطواف، باب 71، ح 1
2- تقریرات حج، ج 2، ص 71
3- وسائل الشیعه، ج 9، ص 479، ابواب الطواف، باب 71، ح 1
1- ابن اثیر، اسدالغابه، ج 3، ص 170
2- جواهرالکلام، ج 19، ص 297
3- جواهر، ج 19، ص 296
1- تاریخ مکه، ج 2، ص 327، «جاء سیل فی خلافه عمر بن الخطاب، یقال له سیل أمّ نهشل، وإنّما سمی بأمّ نهشل، انّه ذهب بأمّ نهشل ابنه عبیده بن أبی أحیحه سعید بن العاص، فماتت فیه فاحتمل المقام من موضعه هذا، فذهب به حتی وجد بأسفل مکه، فأتی به فربط إلی أستار الکعبه فی وجهها، وکتب فی ذلک إلی عمر، فأقبل عمر فزعاً، فدخل بعمره فی شهر رمضان، وقد غبی موضعه وعفاه السیل، فدعا عمر بالناس، فقال: «أنشد الله عبداً عنده علم فی هذا المقام»، فقال المطلب بن أبی وداعه السهمی: أنا یا أمیر المؤمنین عندی ذلک، فقد کنت أخشی علیه هذا، فأخذت قدره من موضعه إلی الرکن، ومن موضعه إلی باب الحجر، ومن موضعه إلی زمزم بمقاط، وهو عندی فی البیت، فقال له عمر: «فاجلس عندی»، و أرسل إلیها، فأتی بها فمدها فوجدها مستویه إلی موضعه هذا، فسأل الناس وشاورهم، فقالوا: نعم هذا موضعه، فلما استثبت ذلک عمر وحق عنده، أمر به فأعلم ببناء ربضه تحت المقام، ثم حوله فهو فی مکانه هذا إلی الیوم ...»
2- به میزان الاعتدال ذهبی، ج 3، ص 409، ذیل شماره 6948
3- اسدالغابه، ج 4، ص 374
4- بقره: 119
1- ذکر الفقیه محمد بن سراقه العامری فی کتابه «دلائل القبله» فی موضع المقام عند الکعبه: و من الباب؛ یعنی باب البیت إلی مصلّی آدم 7 حین فرغ من طوافه وأنزل الله علیه التوبه وهو موضع الخلوق من إزار الکعبه أرجح من تسعه أذرع، وهناک کان موضع مقام إبراهیم 7، وصلّی النبی- صلی الله علیه وآله وسلّم- عنده حین فرغ من طوافه رکعتین، وأنزل الله علیه وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهیمَ مُصَلًّی ثم نقله- صلّی الله علیه وآله وسلّم- إلی الموضع الذی هو فیه الآن، وذلک علی عشرین ذراعًا من الکعبه ...».
2- جواهر الکلام، ج 19، ص 298
3- کلینی، روضه کافی، ج 1، ص 85، ح 21، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، اسلامیه، 1350 ش.
1- « [عَنْ] عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیه، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ الْیَمَانِیِّ، عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ، عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ الْهِلَالِیِّ قَالَ: خَطَبَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ ... فَقَالَ قَدْ عَمِلَتِ الْوُلَاهُ قَبْلِی أَعْمَالًا خَالَفُوا فِیهَا رَسُولَ اللَّهِ- صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ- مُتَعَمِّدِینَ لِخِلَافِهِ، نَاقِضِینَ لِعَهْدِهِ، مُغَیِّرِینَ لِسُنَّتِهِ، وَ لَوْ حَمَلْتُ النَّاسَ عَلَی تَرْکِهَا وَ حَوَّلْتُهَا إِلَی مَوَاضِعِهَا وَ إِلَی مَا کَانَتْ فِی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ- صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ- لَتَفَرَّقَ عَنِّی جُنْدِی، حَتَّی أَبْقَی وَحْدِی أَوْ [مَعَ] قَلِیلٍ مِنْ شِیعَتِیَ الَّذِینَ عَرَفُوا فَضْلِی وَ فَرْضَ إِمَامَتِی مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ وَ سُنَّهِ رَسُولِ اللَّهِ- صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ- أَ رَأَیْتُمْ لَوْ أَمَرْتُ بِمَقَامِ إِبْرَاهِیمَ- عَلَیْهِ السَّلامُ- فَرَدَدْتُهُ إِلَی الْمَوْضِعِ الَّذِی وَضَعَهُ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ- صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ- ...». تاریخ مکه، ج 2، ص 330
2- جواهر الکلام، ج 19، ص 298
3- 5/ 26 ذراع.
4- جواهر الکلام، ج 19، ص 298
1- بقره: 125
2- تهذیب، ج 5، ص 136
3- تهذیب، ج 5، ص 137
1- ازرقی، اخبار مکه، ج 2، صص 324 و 325، «فلمّا فرغ أمر بالمقام، فوضعه قبله، فکان یصلّی إلیه مستقبل الباب فهو قبله إلی ما شاء الله ثمّ کان إسماعیل بعد یصلّی إلیه إلی باب الکعبه، ثمّ کان رسول الله- صلّی الله علیه وآله وسلّم- فأمر أن یصلّی إلی بیت المقدس، فصلی قبل أن یهاجر وبعد ما هاجر، ثمّ أحب الله تعالی أن یصرفه إلی قبلته التی رضی لنفسه ولأنبیائه- علیهمالسلام- قال: فصلّی إلی المیزاب وهو بالمدینه، ثمّ قدم مکه، فکان یصلی إلی المقام ماکان بمکه».
2- کتاب حج، ج 4
3- تهذیب، ج 5، ص 135؛ کافی، ج 10، ص 282