طی بیش از 20 سالی که از تأسیس مرکز تحقیقات حج (که اکنون به پژوهشکده حج و زیارت ارتقا یافته) می گذرد، انتشار نزدیک به 800 کتاب و دو مجله (فصلنامه میقات حج فارسی و نیمسالانه میقات الحج، عربی) خروجی آن بوده است. همانطور که می دانید این مرکز در زمینه های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و بیشتر در عرصه حج و زیارت و همچنین مباحث کلامی فعال بوده و آثار منتشره از سوی آن، تأثیرات گسترده ای در آموزش زائران و کارگزاران حج و زیارت داشته است.
فصلنامه میقات حج، به رسم گذشته که به نقد و معرفی کتابهای حجی می پرداخت، بنا دارد از این پس، در این بخش فعالتر عمل کرده، بخشی دیگر را نیز که معرفی منشورات هر فصل پژوهشکدة حج و زیارت است، راه اندازی نماید.
گفتنی است، تهیه و تنظیم و معرفی آثار داخلی را پژوهشگر سختکوش، جناب آقای اباذر نصر اصفهانی به عهده خواهند داشت.
اکنون در این شماره، وعدة خود را عملی نموده، نخستین بخش از آثار منتشره خود را که در فصل پاییز چاپ گردیده، به شما خوانندگان گرامی تقدیم می کنیم:
آموزهها و آثار اجتماعی حج. حسین بافکار، 156صفحه، پالتویی.
موضوع این کتاب بررسی و تبیین جنبههای اجتماعیِ حج است. حج در بُعد اجتماعی، نمونة عملی نظام صالح اجتماعی است که معلمان واقعی بشر، انبیای بزرگ الهی، ابراهیم خلیل الله و محمد حبیب الله در سرزمین وحی بنیان نهادند؛ نظام اجتماعی که در پرتو ایمان سامان مییابد و هر ساله در وجود انسانهای حجگزار موحد متبلور میشود. این پژوهش تلاشی است در معرفی آموزهها و آثار اجتماعی حج و مطالب آن در چهار فصل سامان یافته است؛ فصل اول «دلایل توجه به بُعد اجتماعی حج»، فصل دوم «آموزههای اجتماعی حج»، فصل سوم «آثار اجتماعی حج در سطح بین الملل» و فصل چهارم «آثار اجتماعی حج در سطح ملی و نیز عوامل آسیبساز آن».
الدعاء اشراقاته و معطیاته. سید کمال حیدری، 276 صفحه، وزیری.
این مجموعه، تقریرات درس آیت الله سید کمال حیدری در مورد «دعا» است. دعا حلقه وصلی است میان بنده و پروردگار متعال و رسیدن به مراتب کمال، جز با دعا محقق نمیشود. از اینرو در این کتاب به بررسی فلسفه و اسرار و آداب «دعا» با استناد به آیات و روایات پرداخته شده است. مطالب کتاب در هشت فصل با این عناوین تنظیم گردیده است: معنا و حقیقت دعا، شرایط و آداب دعا، جایگاه دعا نزد اهل بیت: ، اسباب استجابت دعا، نمونههای استجابت دعا، گناهانی که مانع دعا میشوند، رابطة قانون علّیت با دعا، اهمیت دعا نزد روایات.
حج و بیداری اسلامی در اندیشة امام خمینی= . محسن محمدی، 100صفحه، رقعی.
بررسی ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی حج از نگاه بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران است. حج مناسبترین فرصتی است که امام خمینی= از آن برای بیداری اسلامی بهره برده و نیز از آن به عنوان ظرفیت و مقدمة بیداری اسلامی یاد کردهاند.
در این کتاب به تفاسیر مختلف امام= ، دربارة مناسک حج پرداخته میشود؛ مانند «طواف خانة کعبه» که امام خمینی= علاوه بر تعابیر فقهی و عرفانی، تفسیر سیاسی نیز ارایه میکنند و معتقدند که «طواف خانة کعبه» به معنای نپذیرفتن سلطنت و حکومت هیچ کس جز خداوند است.
روحانیون کاروانهای حج، دانشجویان علوم سیاسی که دربارة اندیشههای امام= تحقیق میکنند و زائرانی که به دنبال تعالیم بیشتری در این حوزهاند، از جمله مخاطبان کتاب «حج و بیداری اسلامی در اندیشه امام خمینی= به شمار میآیند.
عرفه و عرفات. سیدعباس اسلامی کاشانی، 140 صفحه، رقعی.
موضوع این کتاب، شرح و تبیین اسرار و معارف دعای عرفه، با استناد به آیات و روایات و نیز با استفاده از متون ادبی و عرفانی است. این اثر در دو بخش کلی سامان یافته است؛ نویسنده در بخش اول با عنوان «عرفه روز نیایش»، در سه گفتار به تبیین، تحلیل و بررسی نقلی و عقلی جایگاه روز عرفه، آیین نیایش و مهمترین نیایشهای وارده در این روز پرداخته است. بخش دوم با عنوان «عرفات سرزمین عشق» دارای سه گفتار با این عناوین است: جایگاه سرزمین عرفات؛ فضیلتهای عرفات در آیینه کتاب و سنت؛ صحرای عرفات، صحنه نیایش اولیای الهی.
مهارتهای زندگی در حج. مسعود شکوهی، 232 صفحه، رقعی.
یکی از عرصههایی که در آن نیاز به مهارتهای زندگی به شدت احساس میشود، زیارت و ارتباطاتی است که ضمن سفرهای زیارتی برای زائران پیش میآید. این کتاب تلاشی در این عرصه است و نویسنده کوشیده مهارتهای مورد نیاز زائران و چگونگی بهرهمندی از آنها را با توجه به منابعی همچون معارف اسلامی، دانش روان شناسی، و یافتههای مراکز جهانی سلامت تبیین کند. این نوشتار به دو بخش کلی تقسیم شده است. در بخش اول به کلیات بحث مثل چیستی مهارتهای زندگی، اهداف آموزش مهارتهای زندگی، هدف زندگی، تقسیم بندی کلی مهارتهای زندگی و اصول کلی مسیر پرداخته شده است. در بخش دوم با عنوان «مهارتها» به شرح و توضیح انواع مهارتهایی که در زندگی بدانها نیازمندیم و ارتباط آنها با سفر حج پرداخته شده است. این مهارتها عبارتاند از: خودآگاهی، گوش دادن، ارتباط مؤثر، همدلی، مدیریت هیجانات، تصمیم گیری، مهارتهای مقابلهای، حل مسأله و مدیریت زمان.
میثم تمار. احمد صادقی اردستانی، 88 صفحه، رقعی.
این کتاب به شرح زندگی میثم تمار یکی از یاران مخلص امیر مؤمنان، امام علی(علیه السلام) میپردازد. نویسنده با قلمی روان به بررسی روایت داستان زندگی میثم تمار و این که چگونه موفق شد دو راهیهای پیش روی خود را با موفقیت پشت سر بگذارد، پرداخته و الگویی عینی و عملی در حوزة اخلاق معرفی میکند. مؤلف معتقد است، یکی از نیازهای جدی جامعة ما در ترویج دیانت، ارائة الگویی عینی و خارجی است. از این رو میتوان نحوة زندگی میثم تمار و انتخابهای او را به عنوان نمونهای عملی در حوزة دیانت یادآوری کرد. کتاب در هفت فصل با این عناوین تنظیم شده است: آشنایی میثم تمار با امام علی(علیه السلام) ؛ میثم و آموزههای امام علی(علیه السلام) ؛ همراه با امام علی(علیه السلام) ؛ با رازگویان؛ میثم و برائت؛ شهد شهادت؛ بارگاه میثم تمار.
حقیقت کجاست؟ : نقد کتاب راهی دیگر برای کشف حقیقت، سیدمحمدحسن علوی، 131 صفحه، پالتویی.
این کتاب در نقد نوشتهای با عنوان «راهی دیگر برای کشف حقیقت؛ ماجرای غدیر خم و فاطمه» نوشتة محمدباقر سجودی، از مدعیان سلفیگری است. نویسنده در این اثر تلاش کرده در قالب داستان، شبهات مطرح شده در کتاب فوق را ـ که بیشتر در ارتباط با واقعه غدیر خم است ـ پاسخ دهد و حقیقت را آنگونه که هست، بنمایاند.
دلایل عصمت امام از دیدگاه عقل و نقل، حجت منگنه چی، 183 صفحه، رقعی.
موضوع این نوشتار بررسی استدلالهای عقلی و نقلی عصمت امام با در نظر گرفتن شبهات مخالفان و پاسخ به آنها است. مطالب این کتاب در چهار بخش کلی تنظیم شده است؛ در بخش یکم حقیقت امامت از منظر شیعه و اهل سنت و نیز معنای عصمت و انواع آن بررسی شده است. بخش دوم پاسخ به این سؤال است که چرا امام باید معصوم باشد؟ در بخش سوم نسبت مفهوم عصمت با برخی مفاهیم دیگر بررسی شده است. در بخش پایانی هم برخی شبهات مخالفان درباره عصمت و پاسخ آنها آمده است.
پژوهشهای در آستانه نشر در پژوهشکده حج و زیارت
ردیف |
عنوان |
مؤلف |
1 |
التشیع و النص: دراسة تحقیقیة ناظرة للشبهات التی طرحها بعض کتاب الوهابیة حول تاریخ ظهور التشیع |
سید جاسم هاتو الموسوی |
2 |
حوار مع الشیخ صالح الدرویش |
عبدالرضا شالچیان |
3 |
کشف حقایق |
اکبرترابی شهرضایی |
4 |
صلح الامام الحسن(علیه السلام) |
یحیی عبدالحسن الدوخی |
5 |
قبل از حج بخوانید، به ضمیمه خاطرات حج حرمین شریفین |
علی افتخاری گلپایگانی |
6 |
بررسی روایات مهدویت: ترجمه کتاب المهدی فی احادیث المسلمین حقیقة ثابتة |
نوشته: سیدمحمدرضا حسینی جلالی ترجمه: عبدالحسین بینش |
7 |
سبیل الهدی الی الحق |
آیت الله جعفر سبحانی |
8 |
شیعه در گذر تاریخ |
نوشتة : آیت الله سبحانی تعریب: عبدالحسین بینش |
9 |
راههای تقویت فرهنگ حجاب |
عباس رجبی |
10 |
غلو، حقیقت و اقسام آن؛ ترجمه الغلو، حقیقته و اقسامه |
نوشته سید کمال حیدری ترجمه پژوهشکده حج و زیارت |
11 |
التوحید عند الشیخ ابن تیمیه |
سید کمال حیدری |
12 |
آداب سفر الحج به زبان ترکی استانبولی |
سیدعلی قاضی عسکر |
13 |
مکانة اهل البیت فی القرآن |
نوشته: مجید معارف ترجمه: عبدالرضا شالچیان |
14 |
مکانهای تاریخی مکه مکرمه: ضرورت حفظ آثار اسلامی و خیانت وهابیان در تخریب آنها |
نوشته: عبدالوهاب ابراهیم سلیمان ترجمه: بهروز رفیعی |
15 |
مهدی (عج) مهمترین حقیقت تاریخ |
مجتبی گودرزی |
16 |
تعظیم اولیاء الله تعالی |
یعقوب جعفری |
17 |
الاسهم النورانیة |
محمد الحسینی |
18 |
نفی ظاهرة التکفیر عند الامامیة |
شاکر ساعدی |
19 |
اجوبة الشبهات حول شعائر الحسینی |
علی حمود العبادی |
20 |
التوسل و صلته بالتوحید |
نوشته: حسین رجبی تعریب: اسعد الکعبی |
21 |
بحث فی الخمس: دراسة لبیان مسألة الخمس فی رؤیة مدرسة اهل البیت (علیه السلام) والاجابة علی الاعتراضات المطروحة علیها |
نوشته: حسین رجبی تعریب: صادق البصری |
22 |
الاسس الدینیة و السیاسیة للبرائة من المشرکین |
سید جواد ورعی |
23 |
کتابشناسی نقد وهابیت: معرفی آثار اندیشمندان مسلمان |
اباذر نصراصفهانی |
24 |
التوحید والشرک عند الشیعة و الوهابیة |
الشیخ راضی الحجازی |
25 |
الشهب الثاقبة |
نعمه آل نور |
26 |
التوحید والشرک عند الشیعة والوهابیة: نقد و تحلیل لإفترائات الدکتور القفاری علی مذهب الشیعة الامامیة |
نوشته: احمد عابدی تعریب: جعفر حجازی |